Gwałt to cios zadany nie tylko ciału, ale i duszy. Ofiara przemocy seksualnej przestaje wierzyć w porządek świata i sprawiedliwość, w to, że można ufać ludziom. Czuje wściekłość i bezradność. Wszystko, co przeżywa może jej jednak pomóc w odzyskaniu kontroli nad sobą i własnym życiem.
Kobiety nie chcą dopuścić do siebie świadomości, że są ofiarami nadużycia i mają prawo sprzeciwiać się temu. Do przemocy seksualnej dochodzi nie tylko w rodzinach patologicznych, ale także w tzw. dobrych domach.
Czemu tak często ofiary domowych gwałtów nie protestują i nie szukają dla siebie pomocy?
Być może przyczyna tkwi w pewnych kulturowych stereotypach na temat męskiej dominacji, które "usprawiedliwiają" dokonywanie gwałtów na kobietach. Mężczyznom przypisuje się aktywność, a kobietom pasywność. Uznaje się wyższość mężczyzn, którym kobiety powinny ulegać. Stereotypowe kobiety same nie wiedzą "co dla nich dobre" - dopiero mężczyzna musi im to uświadomić, niekiedy nawet uciekając się do przemocy.
W naszym społeczeństwie panuje również dość powszechne przekonanie, że im wyższy status społeczny mężczyzny, tym więcej powinien mieć partnerek seksualnych. Przywilejem męskiej władzy ma być swobodny dostęp do kobiecych ciał. Skutkiem tych przekonań jest, przemoc seksualna , podwójne standardy moralności, molestowanie oraz traktowanie kobiety jako dodatku, ozdoby podnoszącej prestiż...
Kobieta, czyli uległa
Psycholog ewolucyjny David M. Buss uważa, iż mężczyźni uciekają się do aktów przemocy wobec swoich partnerek, by spowodować spadek ich samooceny. Gdy maltretowana kobieta uwierzy, że niczego nie potrafi, że jest bezwartościowa i nieatrakcyjna, nabierze przekonania, iż nikt inny - prócz agresywnego partnera - nie zainteresuje się nią. Zwiększa to prawdopodobieństwo, że mimo wszystko będzie przy nim trwała.
Kobiety nie walczą z agresywnym partnerem, bo wydaje im się, że w ten sposób sprzeniewierzyłyby się swojej roli. Cechy kojarzone w naszym kręgu kulturowym z kobiecością to: uczuciowość, troskliwość, uległość, zdolność do poświęceń, uczynność i opiekuńczość. Prawdziwy mężczyzna ma być natomiast niezależny, mało emocjonalny, stanowczy, silny, dominujący. Prof. Becky Francis z londyńskiego Roehampton University podkreśla, że poprzez zabawy, jakie oferujemy dzieciom, uczymy je określonych ról i postaw. Dziewczynki, bawiąc się lalkami w dom, uczą się, że ich rolą jest przede wszystkim dbanie o innych. Cudownie, gdyby jeszcze były śliczne i nie wyrażały złości... Dla chłopców zarezerwowane są zabawy związane z eksplorowaniem przestrzeni czy rozwiązywaniem problemów. I co w tym złego? Nic, dopóki subtelna, wrażliwa i posłuszna córka nie spotka się z agresywnymi zaczepkami kolegów ze szkoły, z dorosłym mężczyzną, który ją zastrasza, składa niechciane, obraźliwe propozycje. Bo wtedy być może nie będzie potrafiła się skutecznie odgryźć, nie przełamie wstydu i nie zacznie krzyczeć, nie mówiąc już o aktywnej obronie (szarpanie, gryzienie napastnika)... Według Ewy Rutkowskiej, trenerki z Fundacji Feminoteka, to właśnie uległość - wzmacniana w procesie wychowania jako cecha typowo kobieca - powoduje, że kobiety tak często stają się ofiarami.
Odzyskana kontrola
Doświadczanie przemocy seksualnej to traumatyczne przeżycie, które wywiera ogromny wpływ na to, co sądzimy o sobie i o otaczającym świecie. Ofiara przemocy seksualnej znajduje się - nawet przez kilka tygodni - w fazie szoku i odrętwienia. Często nie może uwierzyć, że TO wydarzyło się naprawdę. Odczuwa lęk, wstyd i bezsilność, przypisuje winę sobie. Inną reakcją, jaka może wystąpić tuż po zdarzeniu, jest zaprzeczanie i bagatelizowanie tego, co się stało. Niekiedy ofierze gwałtu towarzyszy nienaturalny wręcz spokój, wszelkie reakcje ulegają stłumieniu i wyciszeniu - to obrona przed silnymi emocjami.
Kolejny etap to dezorientacja. Przez wiele miesięcy kobieta zmaga się z obniżonym nastrojem i stanami lękowymi, dręczą ją przykre wspomnienia i bezsenność. Powracają uczucia paniki i złości. Niekiedy występuje tzw. flashback - nagłe, bardzo realne ponowne przeżywanie zdarzenia, trwające od kilku sekund do kilku minut. Osoba przeżywająca flashback może mieć wrażenie, że traci nad sobą kontrolę, staje się drażliwa i wybucha gniewem. U ofiar gwałtów występują też doznania fizyczne - na przykład realny ból. W skrajnych przypadkach pojawiają się myśli i próby samobójcze.
Kobiety, które doświadczyły przemocy seksualnej, potrzebują profesjonalnej pomocy i mądrego wsparcia najbliższych. Niezwykle ważne jest to, by rodzina i przyjaciele uświadamiali kobiecie, że to nie ona jest winna temu, co ją spotkało. Gwałt (a także molestowanie seksualne) to przestępstwo i odpowiedzialność za nie ponoszą wyłącznie sprawcy. Ważne jest, by bliscy skrzywdzonych kobiet byli cierpliwi i wyrozumiali - rozdrażnienie, a nawet agresja ofiar przemocy są w tej sytuacji zrozumiałe i w końcu miną, jednak powrót do równowagi może trwać latami. Życie po gwałcie nie będzie już takie jak przed tym traumatycznym zdarzeniem, ale przepracowanie tego problemu pozwala odzyskać kontrolę i poczucie sprawstwa.
*Anna Golan jest psychologiem, terapeutą, członkiem Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego, konsultantem ds. rozwiązywania problemów HIV/AIDS. Prowadzi terapię zaburzeń seksualnych, pracuje jako wolontariusz w Stowarzyszeniu Lambda.
Najnowszy numer charakterów - spis treści
Charaktery polecają:
Chcemy budować bliskość w związku, ale nie chcemy być jego zakładnikami. Domagamy się wolności i niezależności, gdy nasz partner lub partnerka coraz bardziej nas kontroluje. Często zapominamy, że czasem może nam sprzyjać dystans.
Kiedy mężczyzna kocha komputer
Twój ukochany uprzedzał cię, że jest maniakiem komputerowym, ale nie sądziłaś, że twoją największą rywalką stanie się... przeglądarka internetowa. Wasz związek przeżywa kryzys, bo on spędza przed monitorem coraz więcej czasu. A może jest odwrotnie?
Pamiętniki w Internecie przypominają rozmowę z przypadkowym nieznajomym w pociągu. Ich autorzy często ujawniają swoje głęboko skrywane uczucia.
Randki internetowe to szybki seks
Serwisy randek internetowych służą przede wszystkim szybkiemu znalezieniu partnera do równie szybkiego i niezobowiązującego seksu
II Ogólnopolski Turniej Wiedzy Psychologicznej
Już ponad tysiąc uczniów z prawie 150 szkół z całej Polski zdecydowało się wziąć udział w naszym turnieju. Nadal czekamy na chętnych, zwłaszcza na przyszłorocznych maturzystów, którzy mogą wygrać indeksy wyższych uczelni.
