Daj znać, co będzie się dziać
Od wieków w wigilię śmierci świętego Andrzeja dziewczęta próbują poznać swoją przyszłość za pomocą najróżniejszych metod. Jeszcze na początku XX wieku andrzejkowy wieczór nie był czasem wspólnej zabawy urozmaiconej wróżbami, ale momentem kiedy panny zbierały się w małych grupkach, żeby w tajemnicy przed chłopcami sprawdzać, co je czeka w przyszłości. Najpowszechniej używały do tego, wciąż popularnego, roztopionego wosku, który lano nie tylko przez dziurkę od klucza, ale także przez odłamywane patyki z miotły. Dziewczęta wzywały przy tym pomocy świętego: Święty Andrzeju daj znać, co się ze mną będzie dziać . Oprócz lania wosku, powszechnie stosowanym sposobem na poznanie przyszłości było wyciąganie ukrytych pod miską lub kapeluszem symbolicznych przedmiotów. Jeśli dziewczyna wyciągnęła szmacianą lalkę znaczyło to, że urodzi nieślubne dziecko, czepiec, że wkrótce wyjdzie za mąż, różaniec pójdzie do klasztoru, a gałązka ruty oznaczała, że czeka ją los starej panny. Przed przystąpieniem do wróżb andrzejkowych panny wykonywały specjalne zabiegi. Między innymi: wypożyczanie lub kradzież części odzieży jedynaka i głodzenie psa, który później chętnie porywał jedną z nóżek cielęcych układanych przez dziewczęta w rząd albo zjadał jeden ze specjalnych placków przez nie upieczonych. Były to wypieki "na opak", na które mąkę mielono w żarnach obracając nimi w kierunku przeciwnym niż zwykle. Wodę potrzebną do zrobienia ciasta dziewczęta przynosiły w ustach (najlepiej jeśli pochodziła ze studni w gospodarstwie, w którym mieszkał jedynak). Której panny placek lub nóżkę porwał pies ta najszybciej wyszła za mąż.
Tylko przez ucho od klucza
Innym sposobem poznania przyszłości był rzut trzewikiem przez głowę w kierunku drzwi. Jeżeli but upadł podeszwą do podłogi i był skierowany ku drzwiom to jego właścicielka wkrótce miała wyjść za mąż. Ale tę wróżbę traktowano z pewną obawą, ponieważ opuszczenie domu mogło oznaczać także wyjazd lub nawet śmierć. Trzewik, który upadł podeszwą do góry zapowiadał chorobę. W trakcie spotkań andrzejkowych dziewczęta puszczały także igłę na wodę. Jej utonięcie było złą wróżbą. A jeśli chłopiec i dziewczyna wspólnie puszczali igły na wodę i skierowały się one do siebie oznaczało to szybki ślub. Specjaliści od andrzejkowych zwyczajów twierdzą, że aby wróżba się udała, wszystko musi tu zachodzić w określonym porządku. Roztopiony wosk lejemy tylko przez ucho do klucza. Zastygły kształt unosimy do światła i oglądamy jego cień na ścianie.
Symbolika
To, co zobaczymy, możemy interpretować jako przyszłe zdarzenie. Poniżej kilka podpowiedzi dla tych, którzy mają kłopoty z odgadnięciem woskowych obrazów.
Kwiat - symbolizuje ukoronowanie, zakończenie jakiejś sprawy. Często kojarzony jest też z pięknem, i słońcem. Ze względu na szybkie przekwitanie, uważany jest za symbol nietrwałości i przemijania. Taki kształt ulany z wosku oznacza przyjemną niespodziankę.
Lis - temu zwierzęciu przypisuje się zazwyczaj bardzo negatywne cechy: kłamstwo, niesprawiedliwość, przebiegłość, nieumiarkowanie, chciwość i pożądliwość. Natomiast w mitach chińskich i japońskich występuje jako zwierzę mądre, znające czary, które potrafi przybierać ludzką postać. W andrzejki to bardzo niedobra wróżba.
Sowa - ptak utożsamiany z mądrością, powagą i refleksyjnością. Jest też uważana za zwiastuna nieszczęścia i śmierci. Odczytany z cienia woskowego jej kształt oznacza, że spotka nas coś niedobrego.
Kot - w Egipcie oddawano mu cześć jako świętemu zwierzęciu bogini Bastet, opiekunki domu, matek i dzieci. Z kolei w innych kulturach jest synonimem nieszczęścia i diabła. Dla wszystkich, którzy wróżą sobie w andrzejkowy wieczór, kot jest wskazówką, żeby nie spieszyć się z zamążpójściem.
Serce - uważane jest za siedzibę sił uczuciowych, w szczególności miłości, a także intuicji i mądrości. W religii egipskiej stanowi centrum życia, woli i umysłu. Bardzo pomyślna wróżba. Serce z wosku oznacza, że doczekamy się wielkiej miłości. A jeśli już ją znaleźliśmy, możemy spodziewać się wkrótce potomstwa.
Gwiazda - symbolizuje duchowe światło przenikające ciemności i wysokie ideały. W wielu kulturach gwiazdy interpretowano jako zmarłych przeniesionych na niebo. Cień w kształcie gwiazdy oznacza pomyślność i bogactwo.
Koń - pojawia się jako przewodnik dusz, symbolizuje siłę okiełznaną rozumem, radość i zwycięstwo. Zwierzę utożsamiane jest też z młodością, seksem i męskością.
Klucz - w kulturze japońskiej symbolizuje szczęcie. Można go też interpretować jako utrudniony dostęp do tajemnic. W zwyczajach i sztuce ludowej wiąże się z erotyką. Pierścień - symbol wieczności, związku, wierności, przynależności do jakiejś wspólnoty. Często jest oznaką wyróżnienia, urzędu i godności. Pierścieniowi przypisuje się też znaczenie apotropaiczne (np. przeciw złemu spojrzeniu). Pierścień wywróżony w andrzejki oznacza zaręczyny, a dla zamężnych może zapowiadać koniec związku.
Na podstawie: "Leksykon kultury ludowej w Rzeszowskiem"
A po wróżbach zapraszamy na seans filmowy do Kina na Szpilkach .
