Opłaty i wydatki sądowe
Są to, mówiąc krótko, wszystkie te płatności, które należy zapłacić Skarbowi Państwa za przeprowadzenie sprawy sądowej. Do najważniejszych opłat należy opłata za wniesienie pozwu. Opłatę tę ponosi strona powodowa, a więc ta osoba, która decyduje się sprawę rozpocząć. Koszt opłaty od pozwu o rozwód jest stały i wynosi obecnie 600 złotych. Opłata wnoszona jest równocześnie z pozwem - może być opłacona w kasie sądowej lub przelewem bankowym na konto odpowiedniego organu. Jeśli powód/ka złoży pozew bez opłacenia opłaty od pozwu, wówczas sąd wezwie stronę do zapłacenia kwoty w określonym terminie. Po bezskutecznym upływie terminu, pozew nie wywoła żadnych skutków prawnych (czyli można powiedzieć, że traktuje się go tak, jakby nigdy nie został złożony). Opłata 600 zł jest opłatą podstawową. Jeśli sąd rozwodowy będzie też dzielić majątek dorobkowy, wówczas podział majątku podlega opłacie osobno. Za podział majątku należy się 1000 zł, chyba że strony wnoszą o zgodny podział, wówczas kosztuje to tylko 300 zł. Gdy sąd orzeknie na wniosek strony eksmisję małżonka z mieszkania, dodatkowo do zapłacenia jest 200 zł.
Kolejne koszty sądowe mogą wynikać z przeprowadzania dowodów, takich jak wywiad kuratora sądowego na okoliczność warunków wychowawczych dzieci stron (ok. 150 zł ), opinii ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego na temat więzi i relacji dziecka z rodzicami (koszt kilkaset złotych). O ile strona nie jest zwolniona z kosztów sądowych, to musi ponosić poszczególne opłaty, aby czynności, których dotyczą, w ogóle się odbyły. Warto także pamiętać, że nie zawsze sąd przeprowadza powyższe dowody. Oczywiście im więcej przeprowadzanych w czasie trwania postępowania czynności, tym więcej kosztów. Ważne jest jednak to, że strona jest na bieżąco informowana o tym, jakie koszty pociąga za sobą dana czynność procesowa. Dlatego też rozwód, w którym strony domagają się udowodnienia jak największej ilości okoliczności, będzie droższy od tego, gdzie strony są co do zasady zgodne.
Sąd w wyroku kończącym postępowanie zawsze orzeka o ostatecznych kosztach i rozliczeniach. Może więc okazać się, że sąd uzna, że końcową kwotą jest kwota 300 zł za całość sprawy i nakaże zwrot części opłaconej sumy powodowi. Sąd rozstrzyga także o zwrocie kosztów drugiej stronie. Warto także pamiętać, że postanowienie w przedmiocie kosztów sądowych także podlega zaskarżeniu. Strony mogą więc uznać postanowienia wyroku, ale nie zgodzić się w sprawie kosztów i złożyć odwołanie w tej sprawie.
Koszty prawnika
Jest to ten rodzaj kosztów, który budzi najwięcej emocji. Kosztu tego nie można jednoznacznie ustalić, ponieważ cennik zależy od konkretnego adwokata i stopnia skomplikowania sprawy. Jeśli decydujemy się na rozwód bez orzekania o winie, to cena jest zazwyczaj niższa, niż gdy żądamy udowodnienia winy drugiej strony. W mniejszych miejscowościach ceny prawników różnią się znacznie od tych w dużych aglomeracjach. Nie bez znaczenia jest też, czy chcemy korzystać z pomocy znanego specjalisty, czy też mniej popularnego młodszego prawnika. Na cenę końcową wpływa nasza umowa z prawnikiem, gdzie istotne jest zazwyczaj, ile rozpraw się odbyło, oraz czy sprawę wygraliśmy. Jest to dość oczywiste, że w przypadku, gdy rozwód został orzeczony na przykład na drugiej rozprawie i prawnik występował w sądzie tylko dwa razy jego honorarium będzie niższe niż w przypadku, gdy proces ciągnął się przez dłuższy czas i adwokat musiał pojawiać się w sądzie kilka czy kilkanaście razy. Należy pamiętać, że nie ma konieczności korzystania z usług pełnomocnika przy rozwodzie. Czasem wystarczy pomoc w sporządzeniu pozwu i skorzystanie z porady prawnej przed podjęciem ostatecznych kroków. Zazwyczaj jednak należy liczyć się z kosztem przynajmniej 1500 zł - 3000 zł.
Zwolnienie od kosztów sądowych i adwokat z urzędu
Zwolnienie od kosztów sądowych to cały odrębny temat. Warto w tym miejscu jednak wspomnieć, że na pewno osoba, której po prostu " nie stać" na opłacenie prawnika, nie dostanie adwokata z urzędu. Sprawy rozwodowe nie wymagają obecności kwalifikowanego zastępcy procesowego, dlatego też prawnik zostanie przyznany stronie zwolnionej od kosztów sądowych i tylko w wyjątkowych przypadkach.
Zasada zwrotu kosztów stronie, która wygrała rozwód
Zgodnie z zasadami prawa cywilnego, strona, która wygrała sprawę ma prawo do żądania zwrotu kosztów, jakie poniosła w związku z dochodzeniem swoich roszczeń. Oznacza to, że w przypadku, kiedy sąd całkowicie uzna nasze roszczenia, mamy prawo domagać się poniesionych kosztów, w tym kosztów adwokackich. Zwrot kosztów adwokackich nie może przekroczyć jednak 6 krotności stawki urzędowej. W rzeczywistości kwota taka nie pokrywa realnych kosztów prawnika.
Inne koszty to koszty przeprowadzania dowodów, w tym opinii biegłych, poniesionych opłat sądowych (kwoty wpisu od pozwu). Sąd wydając wyrok ustala ostatecznie wysokość opłat sądowych oraz ustala, jak strony partycypują w kosztach procesu.
