Chyba chciałabym być bardziej Alternatywna, a mniej Business style. Jestem pewna, że daleko mi do bycia Bling-blingiem oraz Narodowcem. Źródłem kategorii, które wymieniłam nie jest krążące po necie zabawne zdjęcie z Kwejka czy Dajlajka, ale wyniki pierwszej w Polsce próby naukowego pogrupowania rodaków wedle ich sposobów komunikowania i stylu życia.
Grupa badawcza z Uniwersytetu Wrocławskiego samo nazywająca się janKomunikant* postanowiła, obserwując Polaków, a później analizując wypełniane przez nich ankiety, podzielić społeczeństwo na grupy lifestylowe, których istnienie intuicyjnie wyczuwała.
Brutalnie odzierając ich dyskurs z naukowego żargonu przechodzimy do sedna: na jakie kategorie można podzielić nasze społeczeństwo. Jak mówi jeden z członków grupy - prof. dr hab. Michael Fleischer: - Pomysł wziął się z rzeczywistości "dookolnej", czyli braku dyferencjacji społeczeństwa polskiego. Socjolodzy pracują nad danymi demograficznymi, psychologowie mają swoje podziały, brak natomiast zróżnicowania z uwagi na wymiar komunikacyjny, czyli ten, którego codziennie używamy - tłumaczy.
Naukowcy ruszyli w teren, przez rok dokładnie nas obserwowali i zapisywali wypowiadane przez Polaków komunikaty. Krążyli w zeszłym roku po Wrocławiu, Łodzi, Warszawie i ich okolicach. Kto wie, może zostałam zanalizowana rozmawiając z sąsiadką w kolejce po gazetę? Zwracali uwagę na wszystko - od stroju przez nastawienie analizowanej osoby do środowiska, aż po sposób mówienia i wreszcie komunikat. Owocem benedyktyńskiej pracy janaKomunikanta jest książka "Style życia w komunikacji. Komunikacyjna stratyfikacja społeczeństwa" oraz... opisane w niej siedem kategorii dominujących w Polsce styli życia (zdaniem autorów pozbawionych wartościowania i oceny). Przekazując prośbę badaczy, sugeruję, żeby badań "nie brać całkiem na poważnie, traktując jako pierwszą, i po części humorystyczną, próbę materializacji interesującego ich zagadnienia".
Bling-bling, czyli lachon i dres w używanej becie
Zaobserwowana wypowiedź:
Ale ludzie radośni w tym filmie nie to co dzisiaj każdy wkurwiony chodzi. I niech ktoś mi powie, że kiedyś było gorzej. To dostanie w ryj:) A sam film MEGA XD nie to co dzisiejsze pseudo śmieszne i ambitne gówniane polskie kino aż wstyd, człowiek nawet po 2 minutowym zwiastunie wymiotuje takie kaszany dzisiaj kręcą (MjakMateusz, 20.07.2012, pisownia oryginalna)
Znaki charakterystyczne Bling-blingów:
Najprostszym skojarzeniem uwalniającym gotowy obraz i wzorzec zachowania Bling-blingów jest określenie "dresy". Zdaniem badaczy wywołuje ono jednak zbyt mocne konotacje z patologiami społecznymi, dlatego nie zostało użyte jako nazwa tej kategorii. Mamy więc Blingów, czyli dziewczyny, które wyglądają jak "lachony", młodych mężczyzn w sportowej odzieży z psem "bojowym" u nogi, a przed blokiem zaparkowane używane beemki i merole.
Fot. Kolaż Kobieta.gazeta.pl
Dla Bling-blingów najważniejsze jest manifestowanie przynależności. Nie ważne jest jednak, z jaką grupą się towarzystwo identyfikuje. Ludzi o takim lajfstajlu nakręca materializm, konsumpcjonizm, użycie przemocy (fizycznej lub werbalnej) w realizacji celów oraz dążenie do władzy.
Bogactwo to stan mityczny, a przedmioty i atrybuty o nim świadczące to kwestia względna i zależna od grupy, do której dany Bling-bling przynależy. Kasa to także centralny temat rozmów Bling-blingów. Z pozoru niezwiązana z finansami konwersacja po kilkunastu sekundach kończy się słowami: "a kto na tym zarabia?" lub "a ile oni na tym zarobili?".
Katalogiści - z volvo pod domem i kotem na kanapie
Zaobserwowana wypowiedź:
"Na razie nic ci nie kupię Oscar. Na razie skoncentruj się na tym, że jesteś na dworze" (mama do dziecka na ulicy, Wrocław)
Znaki charakterystyczne Katalogistów:
Katalogiści zawsze ładnie wyglądają. Naśladują, powtarzają, odtwarzają - ubierają się w galeriach handlowych, korzystając z oferty sieciówek, na podobnych zasadach urządzając także wnętrza swoich mieszkań własnościowych. Lubią koty, ale nie gardzą także małymi rasowymi psami.
Zgodnie z opinią janaKomunikanta, światem Katalogistów rządzi hierarchia, w której wszystko jest gorsze lub lepsze, a nigdy po prostu inne. Katalogiści mają jasno określony cel, w którym stopniowanie gra kluczową rolę - dążą do zajęcia najwyższych pozycji w stworzonej przez siebie hierarchii.
Polem realizacji stylu życia Katalogistów jest mainsteam i tu czeka na nich, zdaniem badaczy, pierwsza poważna pułapka, w którą nieświadomie mogą wpaść. Otóż Katalogiści, którzy wiedzą już o istnieniu mainstreamu, z którego prądem pragną popłynąć, bywają przez innych odbierani jako nowobogaccy ze słomą w butach. Może to świadczyć o niewidocznym dla tej części osób realnym braku przynależności do tej grupy.
Dla Katalogistów podążanie za większością jest bardzo wygodne psychicznie - oferuje bowiem stabilność, a dotyczy także sposobu mówienia oraz formułowanych komunikatów. Jak Katalogista mówi, to powtarzając "pół-prawdy" i wykorzystując wiedzę zapośredniczoną medialnie. Mówiąc wprost, Katalogiści stosują gotowe rozwiązania, odtwarzają wzory i wzorce, sami ich nie tworząc. Jaką funkcję pełnią w społeczeństwie? Stabilizują system społeczny, dostarczają komunikacjom i działaniom trwałości, stabilności.
Business style - kasa, fura i... Kanary
Zaobserwowana wypowiedź:
"A przelał ci kasę, bo mnie kurwa nic nie przelał" (pewien mężczyzna do innego mężczyzny, Wrocław)
Znaki charakterystyczne Business style:
Kod Business style to przede wszystkim postawa "na bogato". Jak dom to z odpowiednią liczbą kolumienek i wieżyczek, jak samochód to ogromny i terenowy. Na wakacje latać należy na Kanary lub do Azji, a ściany wspomnianego już domu z kolumienkami ozdobić odpowiedniej wielkości plazmami. Buisnessy chodzą w garniturach i garsonkach znanych marek.
Fot. Kolaż Kobieta.gazeta.pl
Dla Businessów najważniejszy jest sukces, a ich funkcjonowanie to działanie w najczystszej formie. Biznesowiec wciela swoje słowa w czyn i dokonuje czegoś, co zbliża go do sukcesu. Sukces Businessa wyraża się poprzez posiadanie dóbr materialnych i środków płatniczych Narodowego Banku Polskiego.
Kreatywni w starej kamienicy ściągają apki na iPhone'a
Zaobserwowana wypowiedź:
"Bogaci są tacy sami jak my, tylko mają więcej zer"
Znaki charakterystyczne Kreatywnych:
Kreatywni mieszkają w loftach, starych kamienicach lub w dużych mieszkaniach. W kwestii transportu nie przywiązują wagi do samochodu, jakim jeżdżą, o ile tylko jest on duży. Uwielbiają techniczne nowinki, które ułatwiają im życie i są innowacyjne - iPhone'y, iPady.
Do tej kategorii można zaliczyć ludzi, wykonujących różne zawody, które łączy twórczość. Ich styl życia zakłada wymyślanie nowych rozwiązań, innowacyjnych możliwości i z nich korzystanie. janKomunikant, bazując na literaturze przedmiotu, dodatkowo dzieli kreatywnych na:
- racjonalnych innowatorów (inżynierowie, informatycy, reprezentanci nauk ścisłych);
- kreatywny środek (designerzy, pracownicy branży reklamowej, ekonomiści);
- artystów (muzycy, aktorzy, plastycy).
Dla przedstawicieli tej grupy ważna jest wiedza, kompetencje i solidne wykształcenie. Są otwarci na nowości, stąd potrzeba życia w kreatywnym środowisku - zarówno przestrzennym, jak i ideowym.
Szarzy z jamnikiem na wakacjach w Ustce
Zaobserwowana wypowiedź:
"Komu to panie, przeszkadzało?"
Znaki charakterystyczne Szarych:
Znakiem charakterystycznym tej grupy jest brak cech wyróżniających... Szarzy stanowią i tworzą tło dla środowiska i innych grup.
Szarzy - mieszkający w blokach, jeżdżący małymi samochodami najpopularniejszych marek nie narzekają, przyjmując to, co im życie przyniesie ze stoickim spokojem. Mają regularny tryb życia i nie wykazują zainteresowania nowościami. Badacze uważają, że Szarzy to bardzo rozpowszechniony lajfstajl, który przez swoje wtapianie się w tłum uchodzi za marginalne zjawisko. Gdyby naukowcy chcieli pokusić się o ocenę, to w przypadku Szarych wypadłaby ona na plus - Szarzy akceptują świat, a ich postawa jest w najwyższym stopniu pozytywna. Szarzy są także typowi - pracują, czas wolny spędzają typowo, samochodami jeżdżą normalnymi, nie mają wyrazistych poglądów ani marzeń. Ot, są szarzy.
Alternatywni stawiają na naturalność najchętniej w górach
Zaobserwowane wypowiedzi:
"Ignoruj media, dowiaduj się sam", "Nie tańcz, jak ci zagrają", "Stop tyranii rynku", "Idź tyłem do tego systemu" (hasła ruchu Occupy, Gazeta Wyborcza)
Znaki charakterystyczne Alternatywnych:
Mieszkają w wynajmowanych, tymczasowych lokalach i nie jeżdżą samochodami. Marzą o życiu w zgodzie na naturą, najchętniej wyjeżdżają w góry. Nie przepadają za techniką, a psy mają wielorasowe.
Alternatywni pozornie mają wiele cech wspólnych z formacją Kreatywnych, ponieważ tak jak oni szukają tego, co nowe. Różni ich jednak wymiar poszukiwań. Rzeczywistość, w której funkcjonują, zdaniem Alternatywnych, wymaga zmian. Mechanizm ten zdaniem badaczy najwyraźniej widać w ruchach ekologicznych, które zakładają, że istniał kiedyś świat, w którym natura była nietknięta, żywność zdrowa, a środowisko naturalne. W celu przywrócenia takiego porządku należy wynaleźć nowe technologie, które pozwolą na jego rekonstrukcję. Choć Alternatywni nie tworzą spójnej grupy, to ich lajfstajl - owszem, a przejawia w ubiorze, sposobie mieszkania, urządzaniu wnętrz.
Narodowcy z kundelkiem marzą o dawnej Polsce
Zaobserwowana wypowiedź:
"Jeśli szukasz prawdy, jeśli chcesz poznać prawdę, to czytaj codziennie 'Nasz Dziennik' i zachęcaj do tego innych. Uczciwi dziennikarze, prawdziwe wiadomości budujące wiarę i umysł, odbudowujące nasze sumienia i miłość do Ojczyzny" (wypowiedź o. T. Rydzyka na antenie Radia Maryja)
Znaki charakterystyczne Narodowców:
Narodowcy mieszkają w blokach czynszowych i kamienicach, jeżdżą małymi samochodami japońskiej marki, ale gdyby mogli to wciąż korzystali by z uroków jazdy polonezem. Lubią wszystko co jest porządne, tradycyjne i polskie. Z sentymentem odnoszą się do historii i tradycji.
Fot. Kolaż Kobieta.gazeta.pl
Fot. Kolaż Kobieta.gazeta.pl
Wygląda na to, że Narodowcy żyją we własnym, bezpiecznym świecie, wszelkie zmiany traktując jako zło i powód do narzekania. Osoby o takim lajfstajlu są konserwatywne, zachowawcze, a świat dzielą na dwie opozycje sprowadzające się do opcji: "my mamy rację" i "oni racji nie mają". W warstwie komunikacji Narodowcy operują trzema zwrotami, które ucinają wszelkie dyskusje: "tak być musi; tak zawsze było; inaczej się nie da". Patrząc z perspektywy systemu społecznego, Narodowcy to gwaranci stabilności i trwałości.
Introspekcja i kontrowersje
Odbiór badań i wprowadzonych przez badaczy podziałów wzbudził oczywiście kontrowersje. - Jeśli komuś wychodzi - po introspekcji (o ile kogoś na nią stać) - że jest Bling-blingiem, a równocześnie jest np. profesorem, wtedy nasze badanie zabiera mu komfort psychiczny, a któż to lubi? - mówi Michael Fleischer. - Generalnie krytykuje się nas za szufladkowanie ludzi, ale przecież to nie my badacze szufladkujemy, lecz my - uczestnicy komunikacji - tworzymy te szufladki. Badacze tylko stwierdzają ich obecność. Możemy się oczywiście mylić na okoliczność tego, czy akurat te szufladki powinniśmy byli wyróżnić, ale że one są nie ulega kwestii. Nikt nie lubi być szufladkowany, ale dlaczego w takim razie mówimy różnie, mamy różne marzenia, kupujemy różne samochody, różne komórki? Dlaczego nie te same? Byłoby przecież prościej... - dodaje Fleischer.
Fot. Mat. prasowe
Książka janKomunikant "Styl życia w komunikacji. Komunikacyjna stratyfikacja społeczeństwa" Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego wydana została w serii Projektowanie Komunikacji.
*Grupę badawczą janKomunikant tworzą (w aktualnej edycji): Monika Bednorz, Michael Fleischer, Michał Grech, Annette Siemes, Mariusz Wszołek.
![Łapy precz od informatyków! Internauci biorą ich styl w obronę [WASZE OPINIE]](https://bi.im-g.pl/im/48/d4/c6/z13030472II,Arturaspl---Informatyk-to-nie-choinka--Ma-myslec--.jpg)
