Ola Długołęcka, Kobieta.gazeta.pl: Opisana przez panią własna historia choroby Hashimoto wydaje się przypadkiem ekstremalnym. Jak wiele osób cierpi na aż tyle dolegliwości, ile dotknęło panią: chorobę refluksową przełyku, zespół jelita drażliwego, skurcze w nogach, bóle mięśniowe, zespół cieśni nadgarstków obu dłoni, chroniczny kaszel i zmęczenie, napady paniki, suchą skórę, wypadające garściami włosy, spuchniętą twarz, podejrzenie demencji? A wszystko w wieku 27 lat.
Dr Izabella Wentz, doktor farmacji, członkini American Society of Consultant Pharmacists, autorka książek „Zapalenie tarczycy Hashimoto. Jak znaleźć i wyeliminować źródłową przyczynę choroby” oraz „Hashimoto. Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie”: W niedoczynności tarczycy występuje szerokie spektrum objawów - od ledwo zaznaczonych do uniemożliwiających funkcjonowanie. Nie jest do końca jasne, w jakim stopniu ciężki przebieg choroby jest skorelowany ze stopniem uszkodzenia tarczycy, obecnością przeciwciał czy stopniem agresywności choroby. Przez prowadzone przeze mnie strony w sieci odzywają się głównie osoby ze średnio i mocno zaawansowanymi objawami z tego względu, że one najczęściej szukają pomocy.
Na zdjęciu dr Izabella Wentz i okładka jej najnowszej książki Fot. Materiały prasowe
Jakby pani mogła w prosty sposób wyjaśnić różnicę między nadczynnością/niedoczynnością tarczycy a chorobą Hashimoto? Czy można mieć niedoczynność/nadczynność, a nie mieć Hashimoto, czy jedno jest zawsze związane z drugim?
W niedoczynności gruczoł tarczycowy nie produkuje wystarczającej ilości hormonów. Przyczynami takiego stanu mogą być m.in.: niedobór jodu, chirurgiczne usunięcie tarczycy czy też uraz. Natomiast Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną, w której tarczyca atakowana jest przez układ odpornościowy. Za niedoczynność tarczycy i powstanie wola w krajach rozwijających się najczęściej odpowiedzialny jest niedobór jodu. W Polsce, USA i wielu krajach europejskich po wprowadzeniu dodawania jodu do soli i innych pokarmów tworzenie się woli spowodowanych niedoborem jodu zostało praktycznie wyeliminowane, a Hashimoto jest rozpoznawane w 90-95 procent przypadków niedoczynności tarczycy.
Nie jesteśmy zdiagnozowani, ale czujemy, że coś może być nie tak. Jakie objawy powinny nas zaniepokoić i nakierować na trop problemów z tarczycą?
Wiele osób z Hashimoto nie uzyska prawidłowej diagnozy, ponieważ ich objawy są niespecyficzne i nie zostały wykonane właściwe badania. Klasyczne objawy niedoczynności tarczycy to: przyrost wagi, uczucie zmęczenia, kłopoty z koncentracją, zaburzenia pamięci, zaparcia, niepłodność, depresja, utrata włosów, słaba tolerancja zimna.
Nadczynność tarczycy można zdefiniować jako nadmiar hormonów tarczycy o działalności stymulującej. Typowe objawy nadczynności tarczycy to: utrata wagi, kołatanie serca, niepokój, naciekowy wytrzeszcz oczu, drgawki, nerwowość, zaburzenia miesiączkowania, zmęczenie, nietolerancja ciepła i wzmożony apetyt. Często też dochodzi do utraty włosów. Jako dodatek do objawów nad- czy niedoczynności tarczycy wielu osobom z Hashimoto towarzyszą objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak IBS (zespół jelita drażliwego), choroba refluksowa (GERD), biegunka, zaparcia, wzdęcia itp.
Wypowiedzi osób chorujących na Hashimoto. Cytowane fragmenty pochodzą z książki Izabelli Wentz 'HASHIMOTO Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie' wydanej przez wydawnictwo Otwarte w tłumaczeniu Aleksandry Żak.
Z jakimi innymi chorobami najczęściej mylone jest Hashimoto?
Objawy niedoczynności tarczycy są często niespecyficzne i zdarza się, szczególnie w początkowym okresie choroby, że są one błędnie interpretowane. Często u tych pacjentów rozpoznaje się depresję, stres czy nerwicę lękową i przypisywane są leki przeciwdepresyjne czy uspakajające. Zdarza się też, że pacjenci hospitalizowani są z powodu choroby dwubiegunowej, schizofrenii, kiedy w istocie występuje u nich niedoczynność tarczycy. Dlatego też rekomendowane jest, aby osoby z nerwicą lękową, depresją czy z innymi zaburzeniami nastroju czy podejrzeniem choroby psychicznej były badane w kierunku niedoczynności tarczycy, włącznie ze sprawdzeniem poziomu przeciwciał.
Czym się może skończyć w najgorszym przypadku niezdiagnozowane, nieleczone Hashimoto?
U jednej czwartej chorych na Hashimoto występują bóle w klatce piersiowej, bóle stawów i osoby te chorują częściej na choroby serca. Ponadto u chorych na Hashimoto wzrasta trzykrotnie ryzyko zachorowania na raka tarczycy. Trzeba pamiętać, że Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną i dotyczy całego ciała, a nie tylko tarczycy. Kiedy praca układu odpornościowego jest zaburzona, może dojść do powstania innych chorób o podłożu autoimmunologicznym takich jak toczeń i reumatoidalne zapalenie stawów.
Dlaczego kobiety chorują na Hashimoto siedem razy częściej niż mężczyźni?
Dużą rolę odgrywają hormony żeńskie i tym tłumaczy się większe ryzyko wystąpienia Hashimoto w trzech ważnych dla kobiet okresach takich jak ciąża, dojrzewanie i menopauza.
Inna teoria sugeruje, że przyczyną są produkty używane do pielęgnacji ciała. Niestety, konwencjonalne produkty do pielęgnacji ciała zawierają wiele toksyn; kobiety przeciętnie korzystają z 12 produktów, a większość mężczyzn używa tylko sześciu. Genetyka również nie tłumaczy w pełni zwiększonej liczby zachorowań u kobiet.
Ale wszystkie powyższe teorie nie wyjaśniają do końca, dlaczego kobiety chorują częściej. W mojej pracy odkryłam, że często istnieje kombinacja przyczyn, które odpowiadają za powstanie Hashimoto i tym wyzwalaczem może być cokolwiek, co ma potencjał, aby stresować nasze ciało albo umysł, zaburzyć barierę jelitową lub uniedrożnić nasze drogi detoksykacji.
Wypowiedzi osób chorujących na Hashimoto. Cytowane fragmenty pochodzą z książki Izabelli Wentz 'HASHIMOTO Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie' wydanej przez wydawnictwo Otwarte w tłumaczeniu Aleksandry Żak.
Jak mówi cytowany przez panią dr Mark Hyman, geny ładują pistolet, ale środowisko pociąga za spust. Jakie czynniki w największym stopniu mogą aktywować Hashimoto?
Musimy pamiętać, że Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną, w której tarczyca jest atakowana przez układ immunologiczny. Aby ten atak powstrzymać musimy dotrzeć do źródeł choroby. Dr Alessio Fasano, światowej sławy gastroenterolog, ekspert w leczeniu celiakii i chorób autoimmunologicznych, porównuje proces autoimmunologiczny do trójnogiego stołu i uważa, że muszą być spełnione trzy warunki, aby się taki proces zamanifestował. Są to: specyficzne geny, czynnik wyzwalający i zespół nieszczelnego jelita. Chociaż nie możemy zmienić naszych genów, to jesteśmy w stanie wpłynąć na przebieg procesu autoimmunologicznego poprzez wyeliminowanie czynników wyzwalających, a także wyleczenie zespołu nieszczelnego jelita.
Do najczęściej występujących czynników wyzwalających należą: nietolerancja glutenu i innych krzyżowo reagujących protein. Oprócz nietolerancji glutenu mogą występować reakcje na wiele innych protein, takich jak ryż, quinoa i kukurydza. Autor książki “Dieta bez pszenicy” dr William Davis uważa, że rasa ludzka nie przystosowała się do jedzenia “traw”, takich jak zboża, ryż i kukurydza. Innym czynnikiem wyzwalającym może być niedobór glutaminy, cynku, pasożyty, przerost bakteryjny w jelicie cienkim (SIBO), czy inne infekcje przewodu pokarmowego.
Czy są jakiekolwiek uwarunkowania geograficzne sprzyjające wystąpieniu choroby? Czy mieszkańcy danych regionów z jakichś powodów chorują częściej? W książce wspomina pani o “dzieciach Czarnobyla” oraz o Irlandczykach w czasie wielkiego głodu w połowie XIX wieku.
Rzeczywiście badanie przeprowadzone u dzieci, które były narażone na promieniowanie po awarii elektrowni jądrowej w Czarnobylu, pokazały, że 80 proc. z nich miało obecne przeciwciała przeciwko tarczycy, w porównaniu do innych ukraińskich dzieci, które mieszkały z dala od miejsca wybuchu. Przeciwciała te występowały jednakowo często u obu płci.
Przeprowadzone przeze mnie badania i praca z osobami z Hashimoto wykazały, że to niedobory składników pokarmowych, nietolerancje pokarmowe, zaburzona reakcja na stres, osłabiona zdolność pozbywania się toksyn, przepuszczalność jelit i infekcje mogą powodować Hashimoto. Wszystkie te czynniki wysyłają wiadomość do naszego ciała, że świat, w którym żyjemy nie jest miejscem bezpiecznym i że ciało powinno zacząć oszczędzać energię. W 2014 roku brałam udział w wykładzie Eriki Peirson, naturopatki*, która specjalizuje się w chorobach tarczycy u dzieci z zespołem Downa. Uważa ona, że w Irlandii dlatego tyle osób ma Hashimoto, ponieważ spowolnienie metabolizmu pomogło im przetrwać w przeszłości “głód ziemniaczany”.
Wyobraźmy sobie, że zaburzenia tarczycy są korzystne w czasach głodu! Dzieje się tak dlatego, że w czasie niedoborów jedzenia jest dla nas bardzo ważne, aby oszczędzać zasoby. Jaki jest najlepszy sposób, aby je zachować? Oczywiście spowolniony metabolizm! W ten sposób człowiek może przeżyć na mniejszej ilości kalorii. W jaki sposób można spowolnić metabolizm? Jest jeden świetny sposób, a jest nim spowolnienie funkcji tarczycy. W jaki sposób możemy osiągnąć spowolnienie funkcji tarczycy? Dlaczego by nie wysłać komórek zapalnych, które zaatakują tarczycę tak, żeby nie produkowała tyle hormonów?
Wypowiedzi osób chorujących na Hashimoto. Cytowane fragmenty pochodzą z książki Izabelli Wentz 'HASHIMOTO Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie' wydanej przez wydawnictwo Otwarte w tłumaczeniu Aleksandry Żak.
Dlaczego Hashimoto jest często występującą chorobą?
Tutaj wspomnę o „teorii bezpieczeństwa”. Teoria ta powstała jako wynik mojej pracy i obserwacji ponad 1000 osób z Hashimoto, i oparta jest na koncepcji znanej jako adaptacyjna fizjologia, która zakłada, że aby dostosować się do środowiska w naszym ciele rozwijają się przewlekłe choroby i, że choroba przewlekła pełni rolę ochronną. Teorię tę można odnieść również do osób z Hashimoto. I tutaj nasuwa się pytanie. Dlaczego nasz ustrój atakuje naszą tarczycę? Czy to czasami nie my sami wysyłamy niewłaściwy sygnał?
Najlepiej gdyby można było powiedzieć naszemu układowi odpornościowemu, aby przestał atakować naszą tarczycę i nasze ciało, i przekonać go, że jesteśmy w rzeczywistości bezpieczne w tym niebezpiecznym świecie. Tutaj kluczem jest komunikowanie się ze swoim ciałem w języku, który będzie dla niego zrozumiały. Innymi słowy, należy wyeliminować rzeczy, które sprawiają, że układ odpornościowy sądzi, że trzeba oszczędzać swoje ciało i zasoby.
Kiedy jako kobiety żyłyśmy w jaskiniach, jednym z głównych źródeł stresu był brak żywności. Kiedy brakowało żywności, jadłyśmy pokarmy gorzej przystosowane do trawienia albo miałyśmy braki w składnikach odżywczych. To był sygnał dla organizmu, że musimy oszczędzać zasoby i zmniejszyć spalanie kalorii. Współcześnie wysyłamy ten sam sygnał do naszego organizmu wtedy, gdy jesteśmy na diecie o ograniczonej liczbie kalorii, spożywamy produkty przetworzone i produkty, które są uważane za żywność dzisiaj, ale nie były uznawane za żywność przez kobiety jaskiniowe (ze względu na trudności z trawieniem tych pokarmów). Na przykład ludzie nie są w stanie jeść większości traw w stanie naturalnym z tego powodu, że nie posiadają zdolności do przeżuwania. Jednak nowoczesne rolnictwo znalazło sposób na przetwarzanie traw, takich jak pszenica, aby uczynić je „jadalnymi” dla ludzi, ale nadal istnieją składniki tych pokarmów, z którym mamy problemy. Takim składnikiem jest gluten występujący w pszenicy i innych zbożach.
Wypowiedzi osób chorujących na Hashimoto. Cytowane fragmenty pochodzą z książki Izabelli Wentz 'HASHIMOTO Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie' wydanej przez wydawnictwo Otwarte w tłumaczeniu Aleksandry Żak.
Skoro Hashimoto jest tak często występującą chorobą, to dlaczego naukowcy nie pochylą się nad nią bardziej, nie tworzą nowych terapii, nie ulepszają leków? W przypadku chorób serca została stworzona bardzo wyraźna narracja dotycząca profilaktyki, jest jasno określona lista zaleceń i przeciwwskazań dla pacjentów, w przypadku chorób tarczycy dopiero pojawiają się zalecenia – ale głównie dietetyczne.
Niefortunnie dla nas tak się dzieje, że medycyna konwencjonalna nie jest zainteresowana ani wprowadzeniem zmian dotyczących diety, ani zmiany trybu życia w Hashimoto i innych chorobach autoimmunologicznych. Medycyna funkcjonalna** od dawna je z powodzeniem stosuje.
Po rozpoznaniu u mnie choroby Hashimoto byłam rozczarowana tym, co oferowała współczesna medycyna. Dla mnie logicznym rozwiązaniem wydawało się zastopowanie ataku na tarczycę. Postanowiłam wypełnić lukę i do metod leczenia konwencjonalnego włączyć zmiany trybu życia, które są ważnym i nieodzownym elementem leczenia. Znalezienie rozwiązania stało się moją misją. Ale mam nadzieję, że to się zmieni na lepsze. Coraz więcej osób zainteresowanych jest nowymi metodami postępowania i zaczynają się pojawiać nowe badania na ten temat.
Pani książka ma 400 stron, pełna jest dosyć restrykcyjnych zaleceń. Nie ma szansy, żeby przeciętna mama i kobieta pracująca, mająca dla siebie dokładnie kwadrans wolnego dziennie, wcieliła je wszystkie w życie. Które zalecenia są najważniejsze i właśnie je należy pani zdaniem zastosować priorytetowo?
Uważam, że dla uzyskania poprawy należy wprowadzić pewne zmiany. Moje badania wykazały, że trzymanie się dogmatów i niezainwestowanie w siebie daje małą szansę na poprawę, ale zachowania takie jak pozytywne nastawienie, wsparcie ze strony rodziny, wykonywanie czynności redukujących stres, znalezienie czasu dla siebie na odpoczynek, szukanie grup wsparcia - sprzyjają powrotowi do zdrowia. Zawsze jest miejsce na poprawę i jeżeli nie uda nam się wprowadzić wszystkich zalecanych zmian od razu, to możemy się posuwać małymi kroczkami. Priorytetem będzie oczywiście dieta i redukcja stresu.
Wypowiedzi osób chorujących na Hashimoto. Cytowane fragmenty pochodzą z książki Izabelli Wentz 'HASHIMOTO Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie' wydanej przez wydawnictwo Otwarte w tłumaczeniu Aleksandry Żak.
Wśród wymienianych przez panią zaleceń znajduje się m.in. odstawienie glutenu i nabiału. To bardzo trudne zadanie. Czy wprowadzenie takich innowacji w diecie nie powinno być poprzedzone bardzo konkretnymi badaniami? Mój internista na przykład jest fanatycznym przeciwnikiem glutenu i dopiero po prawidłowych wynikach fiberogastroskopii z wycinkami odpuścił namawianie mnie na wyeliminowanie glutenu.
Po napisaniu mojej pierwszej książki miałam nadzieję, że w międzyczasie zostaną przeprowadzone badania na szeroką skalę, które zbadają skuteczność i potwierdzą moje obserwacje na temat korzyści, jakie przynoszą zmiany stylu życia. Przeprowadzenie takich badań najprawdopodobniej byłoby bardzo kosztowne i w rzeczywistości nie przyniosłyby żądnych finansowych korzyści dla finansującej jej przeprowadzenie firmy.
Uświadomiłam sobie, jak duża i silna jest grupa chorych na Hashimoto i postanowiłam przeprowadzić badania na własną rękę. Moja ankieta*** przeprowadzona z udziałem 2232 osób z Hashimoto wykazała, że nietolerancja glutenu, a także nabiału jest istotnym czynnikiem występującym w Hashimoto. 76 proc. osób wypowiadających się uważało, że nie toleruje glutenu, 16 proc. nie było pewnych, a reszta uważała, że nie ma nietolerancji na gluten. Objawy, które wiązali z nietolerancją glutenu, najczęściej dotyczyły przewodu pokarmowego (bolesne skurcze, zaparcia, biegunka, wzdęcia, nudności, gazy, refluks, pieczenie w przełyku i odbijania). Inni raportowali objawy mózgowe, takie jak bóle i zawroty głowy, mgła mózgowa, niepokój, depresja, zmęczenie i bezsenność.
Podsumowując, 88 proc. osób, które przeszły na dietę bezglutenową, poczuło się lepiej. Ponadto 88 proc. osób, które przeszły na dietę bezglutenową, zauważyło u siebie poprawę funkcji przewodu pokarmowego. Warto zauważyć, że tylko 3,5 proc. ankietowanych miało rozpoznaną celiakię. Potwierdza to tylko nasze przypuszczenia, że nie musi być pełnoobjawowa celiakia żeby wystąpiły korzyści zdrowotne po przejściu na dietę bezglutenową!
Produkty mleczne, podobnie jak gluten, należą do pokarmów, które są bardzo często nietolerowane w Hashimoto. Ankieta wykazała, że po przejściu na dietę bezmleczną 79 proc. osób poczuło się lepiej. Nietolerancja produktów mlecznych może powodować objawy ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcia, biegunkę i refluks), objawy ze strony układu oddechowego (kaszel, astma, zapalenie zatok, ściekanie śluzu po tylnej ścianie gardła) i objawy skórne (egzema, wysypki, trądzik).
Wypowiedzi osób chorujących na Hashimoto. Cytowane fragmenty pochodzą z książki Izabelli Wentz 'HASHIMOTO Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie' wydanej przez wydawnictwo Otwarte w tłumaczeniu Aleksandry Żak.
Czy jak ktoś od ponad dekady bierze hormony tarczycowe, jest pod stałą opieką endokrynologa, ma regularnie robione USG tarczycy, czuje się dobrze, wyniki ma idealne, także powinien próbować żyć wedle opisanych przez panią zasad? Leki są przecież bioidentyczne, co więcej mogą wnieść pani wytyczne?
Należy pamiętać, ze Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną i dotyczy całego organizmu, a nie tylko tarczycy. Przyjmowanie hormonów uzupełni ich niedobór, spowoduje także, że unormuje się TSH, T3 i T4, ale nie powstrzyma ataku na tarczycę. Destrukcja tarczycy będzie nadal postępowała. Ponadto, niezbalansowany układ immunologiczny może też zaatakować inne narządy organizmu i u takich osób występuje większe ryzyko zachorowania na inne choroby autoimmunologiczne. Należą do nich celiakia, łuszczyca, reumatoidalne zapalenia stawów, toczeń, stwardnienie rozsiane i wiele innych.
Pisze pani w książce, że nie do końca wierzy w fantastyczność terapii farmakologicznych. Dlaczego pani zdaniem same leki i unormowane wyniki nie wystarczą?
Nigdy nie podważałam konieczności terapii farmakologicznej w Hashimoto i uważam, że zastosowanie suplementu hormonalnego w celu uzupełnienia hormonów tarczycy jest jak najbardziej uzasadnione. Poprzez przyjmowanie hormonów tarczycy uzupełnimy ich niedobór, ale nie powstrzymamy destrukcji tarczycy. Po rozpoznaniu u mnie choroby Hashimoto byłam rozczarowana tym, co oferowała współczesna medycyna. Jedyną rekomendacją była recepta na uzupełnienie hormonów tarczycy. Dla mnie logicznym rozwiązaniem wydawało się zastopowanie ataku na tarczycę.
Skąd mamy wiedzieć, że pojawienie się zmęczenia to nie fakt, że pierwszy raz w życiu mamy kumulację - 37 lat, dwójkę małych dzieci i pracę na pełen etat? Jak ocenić dolegliwości?
Jeżeli nie mamy pewności, co jest przyczyną naszych objawów, czy też pojawią się jakieś niepokojące objawy, rekomendowane jest wykonanie szczegółowych badań tarczycy. Badania w kierunku chorób tarczycy nie są przeprowadzane rutynowo przez lekarzy. Pacjenci powinni domagać się wykonania całego panelu badań tarczycy, które będą obejmowały TSH, wolne T3, wolne T4, przeciwciała przeciwko tarczycy, a także USG tarczycy. Najczęściej zlecanym badaniem przy podejrzeniu choroby tarczycy jest TSH, ale jego poziom nie odda całego obrazu pracy tarczycy. Kluczowym badaniem dla rozpoznania Hashimoto będzie obecność przeciwciał. W przypadkach, w których nie ma przeciwciał, badaniem rozstrzygającym będzie USG tarczycy.
*Od redakcji: naturopatia nie zalicza się do dziedzin medycyny konwencjonalnej (tzn. akademickiej), dopisek redakcji.
** Od redakcji: medycyna funkcjonalna, inaczej integracyjna - praktykowana w USA.
***Od redakcji: aby przekonać się o swojej nietolerancji glutenu, należy zrobić szereg badań. Autodiagnoza jest tu niemożliwa i niemiarodajna
