Co to jest empatia? Znaczenie pojęcia
Co to jest empatia? Jako zdolność pozwala ona na wczucie się w stan psychiczny lub położenie innej osoby, umiejętność spojrzenia z właściwej dla kogoś innego perspektywy, zrozumienia jego sytuacji. Osoba pozbawiona empatii ma problem z emocjonalnością - nie umie postawić siebie w roli drugiego człowieka. Z kolei bardzo silna empatia może objawiać się wrażeniem bólu, współcierpieniem wówczas, gdy innej osobie dzieje się krzywda.
- Zobacz też: Pokroiła klientowi obiad, a ktoś zrobił jej zdjęcie. Dzięki temu jej życie zupełnie się zmieniło
Empatia - psychologia. Naukowy punkt widzenia
Empatia stała się wdzięcznym obiektem badań dla psychologów. Zastanawiali się oni nad kwestiami z nią związanymi, takimi jak:
- pochodzenie empatii (nabyta lub wrodzona)
- powody pozbawienia empatii niektórych jednostek
- zależność między empatią a agresją w szerszej perspektywie społecznej
- próby ujęcia modelowego empatii
Chociaż teorii dotyczących różnych aspektów empatii powstało wiele, to jedno jest bezsprzeczne - to bardzo ceniona społecznie cecha.
Rodzaje empatii - jakie wyróżniamy?
Zagłębiając się w temat warto zaznaczyć, że wyróżnia się kilka specyficznych rodzajów empatii. Amerykański psycholog, wieloletni wykładowca Uniwersytetu Harvarda Daniel Goleman (ur. 1946), wydzielił ich trzy. Według niego najważniejsze są:
- empatia emocjonalna: potrafimy porozumieć się z drugą osobą, co do odczuwanych uczuć, rozumiemy ją, odzwierciedlamy jej komunikaty niewerbalne, ''przejmujemy się'' drugim człowiekiem;
- empatia kognitywna: człowiek dysponujący nią umie postawić się w sytuacji drugiej osoby, przybrać jej perspektywę;
- empatia współczująca: w jej przypadku chodzi o umiejętność wyczucia tego, czego akurat potrzebuje drugi człowiek; w parze za tym idzie próba zaradzenia potrzebom innej osoby
Empatia: skąd się bierze? Pochodzenie empatii
Skąd się bierze empatia u człowieka? Wielokrotnie próbowano odpowiedzieć na to pytania. Istnieją dwie główne grupy teorii. Według Jeana Piageta nie jest ona wrodzona, ale nabyta. Uczymy się empatii podczas rozwoju poznawczego. Szwajcarski psycholog i biolog (1896-1980) twierdził, że dzieci w wieku przedszkolnym, czasem również wczesnym szkolnym cechuje pewien szczególny egocentryzm myślenia: nie potrafią one przyjąć do wiadomości lub uświadomić sobie, że czyjaś perspektywa może być krańcowo różna od ich własnej. Również z tego powodu dziecinny świat jest taki prosty i jednoznaczny. Dziecko jest więc pozbawione empatii, bo konieczny jest do tego złożony proces poznawczy.
Według Margaret Mahler empatia rodzi się dzięki istnieniu ''emocjonalnej pępowiny'' między matką a dzieckiem, czyli nieświadomym przekazywaniu uczuć i emocji pomiędzy nimi. Traumy lub negatywne emocje w życiu matki w tym czasie mogą przyczynić się do powstania ''muru ochronnego'' mającego przed nimi bronić. Dziecko zostaje pozbawione poczucia empatii.
Czy empatia jest wrodzona, czy też można się jej nauczyć?
Czy empatia jest wrodzona? Według wymienionych teorii po części tak - z pewnością uwarunkowania biologiczne i rodzinne mają w tym przypadku duży wpływ. Empatię można jednak ćwiczyć poprzez:
- chęć poznania najpierw własnych emocji i reakcji na otaczający nas świat;
- ćwiczenie aktywnego słuchania - nie tylko biernego przyjmowania cudzych wypowiedzi, ale też pogłębionego rozumienia tego, co usłyszymy;
- wizualizacje: próby postawienia siebie na miejscu innej osoby i wymyślenia tego, jak my moglibyśmy zachować się w danej sytuacji
Po co nam empatia? Rola empatii w życiu społecznym
Po co nam empatia? Niewątpliwie jest to w życiu cecha pomocna i poszukiwana. W pracy, rodzinie, wśród znajomych - osoby potrafiące wczuć się w sytuacje innych, nie tylko potrafią wysłuchać lub pomóc w jakikolwiek sposób, ale też zrobić to adekwatnie i na oczekiwanym poziomie. W większym stopniu potrafią też poznać swojego rozmówcę takim, jakim w rzeczywistości jest.
Osoby empatyczne będą szczególnie cenione w niektórych obszarach zatrudnienia - zwłaszcza w oświacie, służbie zdrowia, pomocy społecznej, ale przydadzą się też w firmach, gdzie liczy się praca grupowa przynosząca jednak niekiedy konflikty. Osoba obdarzona wysokim poziomem empatii może być świetnym mediatorem.
- Zobacz też: Gdzie się podziała życzliwość?
