Feminizm – definicja pojęcia
Czym jest feminizm? Definicja, jaką podaje Encyklopedia PWN, brzmi: ''nazwa bardzo szerokiego ruchu o charakterze politycznym, społecznym, kulturowym i intelektualnym, którego różne orientacje, szkoły, teorie i badania łączy wspólne przekonanie, że kobiety były i są przedmiotem dyskryminacji''. Zatem mówiąc o feminizmie, mówimy o ruchu społecznym (jak również politycznym, intelektualnym i kulturowym), którego celem jest określenie, na czym polega równość płci – pod względem społecznym, osobistym, ekonomicznym, jak i politycznym, a także dążenie do osiągnięcia tej równości. Feminizm zakłada, że zwyczajowo w społeczeństwach kobiety nie są traktowane uczciwie, z uwagi na priorytetowe przyjmowanie męskiego punktu widzenia.
Zobacz też: 7 kłamstw na temat feminizmu, które radośnie funkcjonują sobie w naszych głowach
Feminizm – co to tak naprawdę jest?
Wielu z nas wciąż jednak zadaje sobie pytanie: feminizm – co to oznacza? Warto uzmysłowić sobie, że jeszcze nie tak dawno kobiety pozbawione były wielu praw. Nie miały dostępu do wykształcenia (bądź mogły korzystać z niego w ograniczonym zakresie), nie miały prawa do własnego majątku, jak również nie miały praw wyborczych. Feminizm pochylił się nad prawami kobiet, z jednej strony próbując znaleźć przyczyny braku równości pomiędzy płciami, z drugiej zaś aktywnie walcząc o nie. To dzięki feministkom i ich działaniom kobiety mogą zdobywać wykształcenie wyższe, zyskały prawo do pracy zawodowej (i godnych zarobków) czy też prawa wyborcze. To feminizm ujawnił wiele, dotychczas ukrytych, form dyskryminacji, uczulił też na przemoc w rodzinie oraz molestowanie seksualne.
Historia feminizmu. Gdzie i kiedy zrodziła się ta idea?
Jak wygląda historia feminizmu? Sam termin jest stosunkowo młody, do użytku wszedł tak naprawdę dopiero w II połowie XX wieku. Jednakże ruch związany z emancypacją kobiet pojawił się znacznie wcześniej, dość silnie rozwijał się mniej więcej od przełomu XVII i XVIII wieku, choć jego zaczątki można znaleźć również w poprzednich epokach. Za pierwszą feministkę w historii uznawana jest francuska pisarka Christine de Pisan, żyjąca w XIV wieku. Przyjmuje się, że początki feminizmu przypadają na lata 1789-1799, czyli czasy rewolucji francuskiej. W tym czasie powstała ''Deklaracja Praw Kobiety i Obywatelki'' Olimpii de Gouges (1791 r.) oraz utwór Mary Wollstonecraft ''Wołanie o prawa kobiety'' (1792 r.). Dzieła te głosiły postulaty równości politycznej oraz równego dostępu do kształcenia.
Masowym ruchem stał się feminizm w XIX wieku, a jego kolejne ''fale'' różniły się zarówno programem, jak i samym podejściem do rozumienia równouprawnienia kobiet. Feminizm pierwszej fali dotyczył walki europejskich i amerykańskich kobiet o równouprawnienie w latach 1840-1920. Miał liberalny charakter, a jego celem było dokonanie zmian w systemach prawnych, ze szczególnym uwzględnieniem przyznania praw wyborczych kobietom. Feministki działające na rzecz praw wyborczych kobiet nazywane były sufrażystkami, a ich starania zakończyły się sukcesem: już w 1893 roku prawo wyborcze przyznano kobietom w Nowej Zelandii, w 1918 roku zyskały je m.in. mieszkanki Polski, Finlandii i Wielkiej Brytanii, a w 1920 roku – Amerykanki.
Feminizm drugiej fali rozpoczął się w latach 60. XX wieku, a w sferze jego zainteresowań znalazły się: równouprawnienie na rynku pracy, prawo do aborcji i kobieca seksualność. Trzecia fala feminizmu pojawiła się z końcem lat 80. minionego stulecia, inspirowana była współczesną teorią społeczną i zwracała uwagę na kwestie rasowe, etniczność, podziały ekonomiczne i religijne. Feminizm czwartej fali, datowany na 2010 rok, jest ściśle uzależniony od technologii. Wykorzystuje on media społecznościowe, portale internetowe i blogi do przeciwstawiania się mizoginii oraz pogłębiania równości płci.
Zobacz też: LGBT - co to znaczy? Co znaczy skrót LGBT+?Jakie jest znaczenie poszczególnych liter?
Feminizm w Polsce
Feminizm w Polsce pojawił się na początku XIX wieku, jego rozwój jednakże znacznie różni się od rozwoju feminizmu Europy Zachodniej czy Ameryki. Przyczyn tego należy upatrywać szczególnie w odizolowaniu kraju od ruchów europejskich w czasach PRL-u. Badacze wskazują w rozwoju polskiego feminizmu aż siedem fal, z których trzy pierwsze przypadają na wiek XIX, ostatnia zaś rozpoczęła się z chwilą upadku PRL-u. Co ciekawe, szósta fala, datowana na lata 1945-1988, przyniosła masową propagandę, która głosiła pełne równouprawnienie, po czym doprowadziła do całkowitego zaniku feminizmu w Polsce. Władze PRL argumentowały to spełnieniem wszystkich postulatów feminizmu, choć de facto równouprawnienie istniało wyłącznie w teorii, a wsparcie kobiet w regulowaniu urodzeń było pozorne.
Kim jest feministka? Feministki – o co walczą obecnie?
Kim jest współczesna feministka? Feministki to nadal kobiety dążące do równości pomiędzy ludźmi niezależnie od płci. Wciąż walczą o równe traktowanie kobiet, sprzeciwiają się seksizmowi, dążą do obalania stereotypów. I choć w świadomości wielu ludzi feministka postrzegana jest jako wojująca frustratka, to celem feministek nie jest walka z mężczyznami, ale z wciąż dobrze się mającym systemem patriarchalnym.
Wśród znanych polskich feministek wymienić można:
- Hannę Bakułę – pisarkę i publicystkę,
- Joannę Bator – doktora filozofii, nauczycielkę akademicką i pisarkę,
- Małgorzatę Domagalik – dziennikarkę prasową i telewizyjną, felietonistkę, pisarkę,
- Kingę Dunin – publicystkę i socjolożkę,
- Izabelę Filipiak – pisarkę i publicystkę,
- Krystynę Koftę – felietonistkę i pisarkę,
- Wandę Nowicką – działaczkę społeczną,
- Agatę Passent – felietonistkę,
- Kazimierę Szczukę – historyczkę literatury, dziennikarkę i prezenterkę telewizyjną,
- Beatę Zadumińską – psycholożkę.
