Osobowość narcystyczna oznacza w skrócie obsesję na punkcie własnej osoby oraz dużą potrzebę poklasku ze strony otoczenia. Nie można mylić tego pojęcia ze zdrowym egoizmem - po części każdy z nas potrzebuje bowiem uwagi, pochwały i akceptacji.
Narcyz - kto to jest i czy wszyscy przeglądamy się w lustrze?
Problem zaczyna się wtedy, gdy skupienie się na sobie jest cechą dominującą. Niestety związki tych osób są najczęściej toksyczne. Jakich problemów doświadczają osoby z osobowością narcystyczną i co na ten temat mówią psychiatrzy?
Osoba narcystyczna w psychiatrii
Pojęcie to zostało zdefiniowane już w XIX wieku, a jego autorem jest Havelock Eliis, który mianem "narcyzopodobnych" określał sytuacje, gdy osoba sama dla siebie staje się największym obiektem seksualnym. Zagadnieniem narcyzmu zajmowali się też Otto Kernberg i Heinz Kohut. Ten drugi wskazywał na punkt, w którym rodzi się narcyz. Według niego osobowość narcystyczna pojawia się wraz z odrzuceniem przez otoczenie i tworzeniem się mechanizmów obronnych. Kernberg wskazuje na zakłócenia, które są tożsame z osobowością borderline.
Lorna Bejamin za osobowość narcystyczną obarcza rodziców, którzy stawiają ponad wszystko potrzeby dziecka - taki model wychowawczy dominuje na przykład w Stanach Zjednoczonych. Denise Davis wskazuje na zniekształcenie poznawcze, które zaczyna się wtedy, gdy osoba narcystyczna tworzy legendy na swój temat i nie mają one potwierdzenia w rzeczywistości.
Osobowość narcystyczna cechy - wiedza współczesna
We współczesnym rozumieniu osobowości narcystycznej powraca się do teorii Kernberga i Kohuta wraz z rozróżnieniem na dwie osobowości:
- taką, która jest chciwa i łaknie poklasku
- i drugą postać, przewrażliwioną na swoim punkcie, która unika zainteresowania i jednocześnie bardzo cierpi z powodu odrzucenia.
Czy można tak po prostu rozpoznać narcyza? Diagnoza powinna odbyć się w gabinecie specjalisty, ale można wyróżnić pewną grupę cech i zachowań, które będą świadczyć o tym, że mamy do czynienia z narcyzem. Jakie cechy wyróżnia osobowość narcystyczna?
- brak wyrzutów sumienia,
- brak poczucia winy,
- podkreślanie swojej wyjątkowej urody i zdolności,
- duża potrzeba bycia podziwianym,
- patologiczna skłonność do kłamstwa,
- manipulowanie otoczeniem,
- nadwrażliwość w przypadku dezaprobaty,
- pasożytniczy styl życia,
- wysoka potrzeba stymulacji,
- wysoka inteligencja,
- tworzenie iluzorycznego, alternatywnego świata,
- arogancja,
- brak poczucia realizmu,
- brak empatii.
Związek z narcyzem - toksyczna relacja?
Osoby, który były w związku z narcyzem wskazują na pewne cechy wspólne, takie jak na przykład piękne początki. Narcyz, którym może być zarówno kobieta, jak i mężczyzna, jest na początku bardzo uroczy i szarmancki. Są to najczęściej osoby bardzo inteligentne, z którymi dobrze się rozmawia. Narcyz na początku nawet komplementuje swojego partnera i bardzo szybko składa poważne deklaracje.
Równie szybko taki związek może przerodzić się w toksyczną relację, w której zamiast komplementów pojawiają się kolejne oskarżenia. Osobowość narcystyczna unika silnych jednostek, ze względu na stałą potrzebę poklasku. Dlatego partnerom, którzy zwiążą się z narcyzem, tak trudno jest się z tego układu wyplątać - często zwyczajnie brakuje im odwagi. Czy związek z narcyzem ma szansę przetrwać i jak poradzić sobie w takiej sytuacji?
Dobrym rozwiązaniem będzie profesjonalne wsparcie w gabinecie psychologa, które pomoże zrozumieć wzajemne problemy i oczekiwania.
