Geneza Lanego Poniedziałku jest powiązana ze słowiańskimi praktykami. Słowianie bowiem radośnie czcili wiosnę w szczególny sposób. Śmigus dyngus polegał niegdyś na oblewaniu się wodą w celu oczyszczenia z brudu i chorób. Praktykowało się również symboliczne bicie witkami wierzby lub palmy po nogach. Jakie zwyczaje są związane z tym świętem?
Tradycje związane z Lanym Poniedziałkiem - śmiergust oraz kurek dyngusowy
Obecnie Śmigus Dyngus traktujemy jako zabawę o charakterze ludowym. Wodą oblewa się rodzinę, najbliższych znajomych oraz ludzi napotkanych na ulicy. Ta tradycja jest szczególnie pielęgnowana przez najmłodszych, gdyż ta grupa czerpie największą przyjemność ze wzajemnego polewania wodą. W tym celu kupujemy dzieciom plastikowe jajka i pistolety, które mają służyć jako zbiornik na wodę.
W Wilamowicach oraz Brzeszczu obchodzi się śmiergust, czyli polewanie wodą panien na wydaniu przez młodzieńców na lokalnym rynku. Śmierguśnicy są przebrani w barwne kostiumy, dawniej za kominiarzy, Żydów, lekarzy lub kobiety. Strój ma dawać wyrazisty i charakterystyczny efekt. Po polaniu wodą dziewcząt, panowie proszą je do tańca.
Na wsiach praktykowało się zwyczaj o nazwie kurek dyngusowy - śpiewający młodzieńcy na wsi wieźli ze sobą żywego koguta, który wprowadzał radosną atmosferę radosnym pianiem. Razem z nim chodzono po okolicznych domach, aby obwieścić wszystkim nadejście wiosny. Chłopcy mieli ze sobą także wodę, którą oblewali napotkane panny.
Czym charakteryzują się dziady śmigustne i przywołówki?
Dziady śmigustne to zwyczaj ludowy u mieszkańców Małopolski, a dokładniej związany jest ze wsią Dobra koło Limanowej. Z jego okazji kawalerowie zakładają własnoręcznie zaprojektowane słomiane stroje i w nich rozpoczynają świąteczny pochód. Nieodzownym elementem takiej wędrówki jest oczywiście polewanie wodą dziewcząt.
Kujawski zwyczajem wielkanocnym są przywołówki. W Niedzielę Wielkanocną wszyscy mieszkańcy wsi zbierali się na placu głównym, gdzie kawalerowie wygłaszali wierszyki na temat mieszkanek. Podczas tego dnia stwierdzano również, ile wody wyleje się na panny następnego dnia, czyli w Lany Poniedziałek.
