Jeżówka: właściwości
O tym, jak bogate ma jeżówka właściwości, wiedzieli już Indianie. To oni na przełomie XVII i XVIII wieku odkryli właściwości lecznicze tej rośliny i używali jej jako niemal uniwersalnego lekarstwa. Stosowali ją między innymi do leczenia trudno gojących się ran, które odnieśli podczas polowań, czy też jako środek na oparzenia skóry. Uśmierzali nią ból zębów, podawali jako antidotum na ukąszenia i zatrucia. Leczyli nią przeziębienia, kaszel, bolące gardło, powiększone migdały, a nawet odrę czy rzeżączkę. Wykorzystywali zarówno ziele jeżówki purpurowej, jak i jej korzeń.
Jeżówka purpurowa swoje właściwości lecznicze zawdzięcza bogactwu aktywnych składników. Zawiera m.in.:
- flawonoidy: luteolinę, apigeninę – pochodne kwercetyny i kemferolu o działaniu przeciwzapalnym oraz uszczelniającym naczynia krwionośne,
- glikozydy,
- polisacharydy (kwas hialuronowy, ksyloglukan),
- poliacetyleny,
- alkiloaminy i alkiloamidy,
- olejek eteryczny,
- kwas kawoilowinowy – pochodna kwasu kawowego o działaniu immunostymulującym, przeciwzapalnym, przeciwmiażdżycowym, bakteriostatycznym i fungistatycznym (hamującym rozwój grzybów),
- kwas chlorogenowy,
- inulinę,
- glikoproteiny,
- cynarynę,
- związki aminowe.
Jeżówka purpurowa. Zdjęcie ilustracyjne JRP Studio/shutterstock.com
Jeżówka: zastosowanie
Ze względu na swój skład jeżówka zastosowanie znajduje przede wszystkim w profilaktyce i leczeniu. Z uwagi na właściwości immunostymulujące uważana jest za jeden z najlepszych środków służących podnoszeniu odporności organizmu. Przy czym jeżówka purpurowa polecana jest zarówno osobom zdrowym, by zapobiegać infekcjom, jak i w stanach wyczerpania i osłabienia organizmu. Działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo i przeciwgrzybiczo. Przyjmowanie jeżówki purpurowej podczas przeziębienia zdecydowanie przyspiesza ustępowanie takich objawów, jak kaszel, katar czy ból głowy. Jeżówka wykazuje działanie przyspieszające przemianę materii oraz wzmagające wydzielanie żółci, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego. Może być też lekiem pomocniczym w zapaleniu stawów oraz zapaleniu dróg moczowych. Jeżówka purpurowa sprawdza się w leczeniu trudno gojących się ran (owrzodzeń, oparzeń, odmrożeń, odleżyn) oraz w chorobach dziąseł, wspomaga leczenie opryszczki, egzemy oraz atopowego zapalenia skóry. Polecana jest także do pielęgnacji każdego rodzaju cery, szczególnie wrażliwej, jak również skłonnej do wyprysków i stanów zapalnych czy trądzikowej.
Jeżówka: przeciwwskazania
Choć preparaty ziołowe wykazują wiele prozdrowotnych właściwości, to jednak są sytuacje, gdy nie można ich przyjmować – tak jest również w przypadku jeżówki. Przeciwwskazania do przyjmowania preparatów z jeżówki purpurowej są związane z jej właściwościami. Nie mogą np. sięgać po jeżówkę osoby po przeszczepach czy z chorobami autoimmunologicznymi – ze względu na jej wpływ na układ odpornościowy. Również chorzy na astmę nie mogą przyjmować jeżówki, gdyż wchodzi ona w niepożądaną reakcję z podawanymi w leczeniu choroby glikokortykosteroidami. Jeżówkę dzieciom do 12 roku życia można podawać tylko za zgodą lekarza, konsultacja lekarska przed sięgnięciem po jeżówkę konieczna jest także w przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Inne przeciwwskazania do przyjmowania jeżówki:
- gruźlica,
- choroby szpiku kostnego,
- AIDS,
- stwardnienie rozsiane,
- schorzenia wątroby,
- przyjmowanie leków upośledzających czynność wątroby,
- nadwrażliwość na takie zioła, jak arnika, krwawnik, nagietek czy mniszek.
Jeżówka purpurowa (Echinacea Purpurea Alba). Zdjęcie ilustracyne simona pavan/shutterstock.com
Jeżówka: uprawa
Każdy, kto choć raz widział tę roślinę w ogrodzie, wie jak dekoracyjna jest jeżówka. Uprawa jej nie nastręcza zbyt wielu problemów, jest to bylina całkowicie mrozoodporna, nie jest podatna na choroby. Preferuje gleby piaszczysto-gliniaste albo gliniaste, lekko wilgotne, przepuszczalne, żyzne i próchnicze. Najlepiej rośnie w pełnym słońcu, ale toleruje też stanowisko półcieniste. Można ją uprawiać z nasion, ale wówczas wymaga pikowania i przesadzenia na stałe miejsce. Prostszym sposobem jest sadzenie kłączy. Jeżówki należy chronić przed ślimakami oraz podwiązywać, jeśli się pokładają.
Ziele czy kwiat? Jeżówka to także roślina ozdobna!
Jak każdy ozdobny kwiat, jeżówka purpurowa przepięknie prezentuje się zarówno na rabatach, jak i w wazonach. Kwitnie od końca lipca do października, ozdabiając ogrodowe rabaty. Jak wszystkie rośliny z rodziny astrowatych jeżówka purpurowa posiada kwiatostany w kształcie koszyczka: wewnątrz kwiaty rurkowe w pomarańczowo-brązowych, rdzawych odcieniach, a na zewnątrz płatki, czyli kwiaty języczkowe o purpurowej barwie. Inne odmiany jeżówki mogą mieć też inne kolory.
Jeżówka a rudbekia: jak się nie pomylić?
Jeżówka a rudbekia – czym się różnią? Te popularne rośliny ogrodowe często są ze sobą mylone, gdyż są do siebie bardzo podobne i blisko ze sobą spokrewnione. Należą do rodziny astrowatych i mają taką samą budowę kwiatostanu. Kwitną przez całe lato, choć pierwsze zaczynają kwitnąć rudbekie, na początku lipca. I właśnie w okresie kwitnienia widoczne są różnice między roślinami. Jeżówka płatki ma zwykle purpurowe, czerwone lub różowe, czasem pomarańczowe, żółte, kremowe albo białe, zaś kwiaty rurkowate rdzawe, zielone, żółte, pomarańczowe, czerwone lub purpurowe. Kwiaty rurkowate rudbekii mogą być zielone, purpurowe, rdzawe lub brązowe, natomiast płatki – żółte, żółto-czerwone, żółto-brązowe bądź rdzawe.
Zobacz też: Nasturcje - piękne kwiaty, które sprawdzą się też w kuchni. Jak uprawiać nasturcje?
