Piżmo – zapach droższy niż złoto
Jedną z najpopularniejszych w przemyśle perfumeryjnym substancji jest od wielu lat piżmo. Zapach pozyskiwany za sprawą tego surowca uchodzi za niezwykle zmysłowy. Piżmo wchodziło w skład perfum wielu koronowanych głów. Należało do ulubionych aromatów królowej Elżbiety I, Wiktorii Hanowerskiej czy też ukochanej żony Napoleona – Józefiny. Było też ulubionym zapachem żony Ludwika XVI, Marii Antoniny. Królowa Francji kazała przechowywać je w pięknych misach, by zapach wypełniał cały pałac. Mówi się, że po jej śmierci w komnacie Marii Antoniny długo jeszcze unosił się ciepły zapach piżma. Już wówczas surowiec ten był niezwykle cenny, obecnie czyste, naturalne piżmo jest znacznie droższe od złota.
)
Co to jest piżmo?
Sprawdźmy, co to jest piżmo naturalne. Otóż jest to rodzaj wydzieliny okołoodbytniczej, produkowanej przez męskie gruczoły zwierząt z rodziny piżmowcowatych. Mowa tutaj o piżmowcu syberyjskim (Moschus moschiferus) i piżmowcu górskim (Moschus chrysogaster). Piżmowiec to parzystokopytny ssak, nieco podobny do jelenia (tylko bez rogów), żyjący w górzystych terenach Azji. Za pomocą piżma oznacza on swoje terytorium, a w okresie godowym – wabi samice. W Chinach piżmowce hodowane są nie tylko w celu uzyskania piżma, ale także dla swojego mięsa i skóry. Jednakże dla pozyskania samego piżma nie jest konieczne zabijanie tych zwierząt – współcześnie substancja ta pozyskiwana jest w sposób bezpieczny dla zwierząt, np. operacyjnie. Niemniej z uwagi na mocno przerzedzoną populację piżmowców, jak również fakt, iż od jednego samca można pozyskać zaledwie nieco ponad 6 gramów wydzieliny, cena surowca sukcesywnie wzrasta. Substancję o podobnym aromacie wytwarzają również inne gatunki zwierząt, chociażby kaczka piżmowa, wół piżmowy, szczur piżmowy (piżmak) czy skunks, jednak nie przedstawia ona sobą takiej wartości jak piżmo i ma niewielkie znaczenie handlowe. Wykorzystywana jest jako dodatek do afrodyzjaków.
Jak uzyskiwany jest zapach piżmowy?
Zmysłowy i ciężki zapach piżmowy uzyskiwany jest w drodze odpowiedniej obróbki piżma pozyskanego od piżmowców. Wydzielina w czystej postaci nie jest zdatna do użytku. Surowiec początkowo ma intensywną woń amoniaku. Po wysuszeniu, kruchą masę rozpuszcza się jednak w alkoholu, co pozwala na uwolnienie charakterystycznego, ciepłego aromatu. W celu uzyskania stałej bądź ciekłej postaci piżmo poddawane jest ekstrakcji. Surowiec w wyniku szeregu procesów, trwających łącznie kilka miesięcy, przygotowywany jest do użytku w kompozycjach zapachowych. Dopiero wówczas produkt gotowy jest do wykorzystania w produkcji kosmetyków, zwłaszcza perfum, jak również w medycynie.
Co to jest białe piżmo?
Obecnie coraz częściej pojawiającym się terminem jest białe piżmo. Co to takiego? Otóż jest to piżmo syntetyczne uzyskane na bazie związków makrocyklicznych. Już pod koniec XIX wieku rozpoczęto prace badawcze nad uzyskaniem syntetycznych związków o zapachu piżma. Pojawiły się piżma nitrowe, ksylenowe i ketonowe, jednak z biegiem czasu zostały one zakazane, ze względu na neurotoksyczność, fototoksyczność oraz niską biodegradowalność. Zasadnym stało się wyizolowanie poszczególnych substancji odpowiedzialnych za charakterystyczną woń piżma – okazały się nimi m.in. muskon, egzalton, muskol i muskopirydyna. Obecność związków tworzących podobną woń odnotowano w niektórych roślinach, takich jak kroplik piżmowy, piżmian właściwy czy korzeń arcydzięgla. Jednak dopiero stworzenie piżma na bazie związków makrocyklicznych, czyli tzw. piżma białego, pozwoliło na zastąpienie nim z powodzeniem piżma naturalnego w kompozycjach zapachowych. Obecnie białe piżmo jest podstawą i utrwalaczem w większości wód toaletowych i perfum.
)
Jak pachnie piżmo?
Trudno jednoznacznie określić, jak pachnie piżmo. Jego zapach jest niezwykle zmysłowy, nieco przytłaczający i ciężkawy, słodki i pudrowy. Ciepły i nieco mdlący aromat kojarzony jest z czystością, zawiera nuty świeżości oraz nieco zwierzęce akcenty. Łączy w sobie delikatność i intensywność. W kompozycjach perfum piżmo najczęściej przynależy do nut bazy, odpowiadając za trwałość kompozycji zapachowej i sprawiając, że ulubiony zapach utrzyma się na skórze przez kilka godzin. Idealnie łączy się z niemal każdą kompozycją: balsamiczną, orientalną, kwiatową czy cytrusową. W perfumach na wieczór może być łączone z takimi zapachami, jak cynamon, gałka muszkatołowa, drzewo cedrowe, drzewo sandałowe, świeże cytrusy, bez, konwalia, róża czy frezja. W przypadku zapachów na co dzień dla pań łączone jest klasycznie z cytrusami, w kompozycjach dla panów – z mchem, lawendą oraz trawą cytrynową.
Zobacz też: Jak dopasować perfumy do osobowości? Sprawdź, które zapachy podkreślą twój charakter
