Halina Buyno-Łoza urodziła się w 1907 w Łodzi. Początkowo swoją karierę wiązała z tańcem. Ukończyła nawet Szkołę Rytmiki i Plastyki w Warszawie, jednak wieku 27 lat postanowiła zostać aktorką. W 1937 roku została absolwentką szkoły teatralnej. Pracę rozpoczynała właśnie w teatrze. Na wielkim ekranie wystąpiła po raz pierwszy, mając 50 lat.
Halina Buyno-Łoza - aktorka, tancerka. Fotografia portretowa. Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Halina Buyno-Łoza i jej współpraca z SB. Otrzymała propozycję "nie do odrzucenia"
W latach 1937-1939 Buyno-Łoza należała do obsady Teatru Miejskiego w Wilnie. Po wojnie dołączyła natomiast do Teatru Miejskiego w Lublinie. Środowisko artystyczne było jednak pod obserwacją SB. Wkrótce funkcjonariusze złożyli aktorce wizytę i chcieli zmusić do donoszenia na kolegów z teatru i informowania o "antypaństwowych nastrojach". Zagrozili jej, że jeśli się nie zgodzi, z pracą w teatrze oraz filmach może się pożegnać.
Łoza działała wbrew sobie, ale zgodziła się. W końcu zaczęły ją jednak dopadać nastroje depresyjne, a także myśli samobójcze. Zdecydowała się wyznać koleżance o współpracy z SB. Ta poradziła jej, aby kolegom z teatru również wyjawiła prawdę. Niesubordynacja aktorki została surowo ukarana. SB oskarżyło ją o "zdekonspirowanie metod pracy organów bezpieczeństwa publicznego". W procesie kobieta nie mogła liczyć nawet na pomoc adwokata. Została skazana na 1,5 roku pozbawienia wolności i przewieziona do zakładu karnego w zamku w Lublinie. W więzieniu spędziła 9 miesięcy, podczas których była torturowana. Odcisnęło to na niej ogromne piętno.
Wolność odzyskała w wyniku ogłoszonej po śmierci Stalina amnestii. Postanowiła przeprowadzić się do Jeleniej Góry, a następnie osiedliła się we Wrocławiu. Tam poznała o 8 lat młodszego Mieczysława Łozę, który został jej mężem. Para nigdy nie doczekała się dzieci, ale była ze sobą bardzo szczęśliwa.
Aniela Kargulowa z filmu "Sami swoi" to jedna z jej najbardziej rozpoznawalnych ról, ale nie jedyna
W 1957 roku Buyno-Łoza doczekała się także swojego filmowego debiutu. Wystąpiła jako prostytutka Lola w filmie "Ewa chce spać". Później grała głównie role swojskich i ciekawskich kobiet, gospodyń czy sprzątaczek. Oczywiście najważniejszą z nich, dzięki której pokochali ją widzowie, jest Kargulowa w trylogii "Sami swoi". Można ją było zobaczyć także m.in. w: "Jak rozpętałem II wojnę światową", "Chłopi" czy "Noce i dnie". Ostatni raz na ekranie pojawiła się w 1984 roku jako baba z kozą w "Jak się pozbyć czarnego kota". Zmarła 13 września 1991 roku i została pochowana obok swojego męża na cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu.
?Halina Buyno-Łoza screen youtube.com/Paula Rodak
