Feminatywy - tytuły zawodowe i stopnie naukowe. Stanowisko Rady Języka Polskiego
Niewiele zagadnień związanych z językiem polskim budzi tyle kontrowersji, co właśnie feminatywy. Tytuły zawodowe i same nazwy zawodów są jednym z pól bitewnych tej wojny. Jest ona przy tym prowadzona w sposób często bezpardonowy - strony sporu konsekwentnie unikają feminatywów lub używają ich w każdej sytuacji. Kto ma rację? Warto oddać głos ekspertom.
Duże znaczenie ma tu zwłaszcza stanowisko Rady Języka Polskiego z listopada 2019 r. To właśnie to ciało, powołane przez Polską Akademię Nauk w 1996 r., wydaje opinie we wszelkich kwestiach dotyczących używania języka polskiego w komunikacji publicznej. Podobnie rzecz miała się z feminatywami. Jakie wnioski płyną ze stanowiska Rady w ich sprawie? Przede wszystkim:
- dyskusja o formach żeńskich nie jest nowa, bo trwa od ponad stu lat;
- przed stu laty zwyciężyła tendencja do tworzenia feminatywów, ale żywe pozostały także przeciwne tendencje. Chodzi tu zwłaszcza o zaznaczanie żeńskości dzięki pomocy rzeczownika ''pani'' (''pani profesor'') lub stosowanie związków składniowych (''nasza profesor zdecydowała'');
- od lat 90. XX nastąpił wzrost popularności form żeńskich rzeczowników osobowych (np. ''politolożka'', ''socjolożka'');
- Rada odrzuciła przy tym większość argumentów, których używa się przeciwko tworzeniu feminatywów;
- tworzenie nazw żeńskich poprzez zmianę końcówek fleksyjnych (np. ta ''doktora'') nie jest naturalne dla języka polskiego, dlatego lepszym wyborem będzie ''doktorka'' lub ''pani doktor'';
- sporu o formy żeńskie nie można rozstrzygnąć ani przy pomocy tradycji, bo ta jest różnorodna, ani reguł systemu językowego.
Bardzo celne wydaje się przy tym jedno ze zdań zamieszczonych w niezwykle wyważonym stanowisku Rady:
Prawo do stosowania nazw żeńskich należy zostawić mówiącym, pamiętając, że obok nagłaśnianych ostatnio w mediach wezwań do tworzenia feminatywów istnieje opór przed ich stosowaniem. Nie wszyscy będą mówić o kobiecie gościni czy profesorka, nawet jeśli ona sama wyartykułuje takie oczekiwanie.
)
Feminatywy - tytuły zawodowe i stopnie naukowe. Słownik z wyrażeniami historycznymi
Jak więc mają się feminatywy do tytułów zawodowych? Słownik może tu pomóc - zwłaszcza wtedy, gdy sięgniemy po którąś jego wersję z przeszłości. Okazuje się bowiem, że niektóre kontrowersyjne obecnie nazwy żeńskie, stosowano już przed stu, dwustu lub więcej laty. Oto kilka przykładów:
- ''admirałka'' jako ''kobieta urząd admiralski sprawująca'' pojawiła się już w ''Słowniku języka polskiego'' Samuela Bogumiła Lindego z 1807 r.;
- ''inżynierka'' pojawiła się w ''Słowniku etymologicznym języka polskiego'' z 1927 r.;
- ''premierka'' zaś w czasopiśmie humorystyczno-satyrycznym ''Satyr'' z 1918 r.
Feminatywy - tytuły zawodowe i stopnie naukowe. Lista, którą warto znać
Lista feminatywów w tytułach zawodowych? Takie zestawienie mogłoby być bardzo długie. W tym miejscu warto jednak podać kilka przykładów stopni, tytułów zawodowych i nazw zawodów:
- architektka;
- czeladniczka;
- lekarka;
- prezeska;
- psycholożka;
- socjolożka;
- politolożka;
- pielęgniarka;
- wykładowczyni.
)
Feminatywy - tytuły zawodowe i stopnie naukowe. Jak się zwracać na uczelni?
Feminatywy a stopnie naukowe? Jak się zwracać do osób, które są zatrudnione na uczelni? W tym przypadku można z powodzeniem mówić o ''doktorce'' lub ''profesorce''. Ze światem akademickim związane są też żeńskie formy takie, jak ''wykładowczyni'', ''adiunktka'' i ''akademiczka''. Najwięcej kontrowersji wzbudza jednak ''dziekana'', która brzmi niezbyt naturalnie. Dlatego lepszym wyborem będzie ''pani dziekan''.
Zobacz też: Prezent na Dzień Kobiet, który spotka się z aprobatą obdarowanej. Mnóstwo inspiracji
