Czym jest insulinooporność?
Insulinooporność to stan organizmu, w którym dochodzi do obniżenia wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Zaburzenie należy do schorzeń zaliczanych do tzw. zespołu metabolicznego, któremu towarzyszą takie choroby jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, otyłość i dyslipidemia. U osób ze zdiagnozowanym zespołem metabolicznym częściej dochodzi do incydentów kardiologicznych jak zawał mięśnia sercowego lub udar i znacząco wzrasta ryzyko przedwczesnego zgonu. Insulina jest to hormon anaboliczny wytwarzany przez trzustkę, który bierze udział w metabolizmie węglowodanów. Ma zadanie regulować poziom glukozy we krwi i z udziałem insuliny jest dostarczana energia do tkanek organizmu. W sytuacji, kiedy tkanki są oporne na działanie insuliny, stężenie cukru we krwi nie spada – organ wydziela jej znacznie więcej, przez co może dojść do wyczerpania komórek beta wysp Langerhansa trzustki. Nieleczona insulinooporność prowadzi do rozwoju cukrzycy. Ważne jest wczesne rozpoznanie zaburzenia i wprowadzenie właściwych nawyków żywieniowych, aby nie dopuścić do kaskady kolejnych, niekorzystnych zmian obciążających funkcjonowanie ustroju. Należy regularnie badać poziom cukru we krwi i umiejętnie obserwować swój organizm. Największy wpływa na rozwój insulinooporności, czyli stan przedcukrzycowy ma nieprawidłowy styl życia – zła dieta, niska aktywność fizyczna i stosowanie używek (palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu).
Przyczyny powstawania insulinooporności:
- wysokoenergetyczna dieta;
- złe nawyki żywieniowe np. niewłaściwie zbilansowana dieta, brak śniadań, zbyt długie lub zbyt krótkie odstępy między posiłkami, spożywanie dużych ilości jedzenia przed snem;
- nadmierne spożycie słodyczy;
- wysoko przetworzona dieta (żywność typu fast food);
- brak aktywności fizycznej;
- ekspozycja na stres;
- zaburzenia rytmu dobowego;
- predyspozycje genetyczne;
- niektóre choroby o podłożu hormonalnym m.in. zespół Cushinga, akromegalia, hiperandrogenizm;
- oporność na leptynę lub niedobór leptyny.
Metody leczenia insulinooporności
Leczenie insulinooporności wiąże się przede wszystkim ze zmianą stylu życia. Warto podkreślić, że objawy schorzenia nie są jednoznaczne, dlatego warto przeprowadzać regularne badania lekarskie.
Objawy insulinooporności:
- predyspozycje do rozwoju tkanki tłuszczowej trzewnej (w okolicy brzucha);
- problemy z redukcją masy ciała, mimo wprowadzenia interwencji żywieniowej i zmiany stylu życia;
- senność po obfitym posiłku;
- apetyt na słodkie i słone przekąski;
- zaburzenia nastroju;
- uczucie niepokoju;
- problemy z koncentracją;
- zaburzenia snu;
- nieregularne miesiączki;
- zaburzenia płodności.
Zaburzenia gospodarki cukrowej diagnozowane są na podstawie interpretacji badań laboratoryjnych. Wówczas lekarz jest w stanie ustalić plan leczenia i wprowadzić celowaną farmakoterapię. Lekiem pierwszego rzutu jest zwykle metformina, której działanie opiera się na uwrażliwieniu tkanek na działanie insuliny. Dietetyk z kolei wytłumaczy, jak powinna żywić się osoba z obniżoną wrażliwością tkanek na działanie insuliny i zaproponuje przykładowy jadłospis. Wrażliwość na insulinę poprawia regularny trening. Bardzo ważna dla efektów leczenia jest redukcja masy ciała, co dotyczy osób z nadwagą i otyłością.
Dieta w insulinooporności — dlaczego jest ważna?
Zalecenia dietetyczne i zasady postępowania u osób z insulinoopornością sprowadzają się do utrzymania prawidłowej glikemii. Należy przyjmować regularne posiłki, jeść śniadania i unikać bardzo obfitych kolacji. Jadłospis diety powinien zawierać tłuszcze i białko np. tłuste ryby morskie, które dodatkowo zawierają kwasy tłuszczowe omega-3, orzechy, nasiona, chude mięso, jaja, nasiona roślin strączkowych. Do każdego posiłku powinny być dodane warzywa, najlepiej surowe w postaci sałatek.
Najważniejsze wytyczne zdrowej diety wiążą się z unikaniem węglowodanów prostych (glukoza, fruktoza, syrop glukozowo-fruktozowy) i produktów o wysokim indeksie glikemicznym, aby zahamować silny wyrzut insuliny. Do tej grupy należą takie produkty spożywcze jak np. słodycze, ciastka, lody, jogurty owocowe, batony oraz produkty z białej mąki (pieczywo, makarony). Wyższy indeks glikemiczny mają produkty po rozgotowaniu i rozdrobnieniu.
Dieta przy insulinooporności nie powinna wykluczać produktów o niskim i średnim indeksie glikemicznym, które nie mają znacznego wpływu na stężenia glukozy we krwi, czyli wybierać produkty pełnoziarniste, surowe warzywa i mniej dojrzałe owoce. Jaką dietę stosować w przypadku insulinooporności? Dobrze sprawdzi się dieta śródziemnomorska oraz będąca jej modyfikacją dieta DASH, w której dodatkowo ogranicza się spożycie soli. Dobrym pomysłem jest catering dietetyczny w Warszawie, Krakowie i w innych miastach, w których dostępna jest usługa diety pudełkowej.
Poznaj zasady diety dla osób insulinoopornych.
- Dostosuj kaloryczność jadłospisu do swojego zapotrzebowania.
- Jedz regularne posiłki.
- Sięgaj po jak najmniej przetworzoną żywność.
- Węglowodany powinny mieć średni i niski indeks glikemiczny. Są to m.in. produkty zbożowe z pełnego ziarna, kasze, ryż brązowy.
- Spożywaj więcej błonnika (warzywa i owoce).
- Postaw na zdrowe tłuszcze pochodzenia roślinnego np. oliwa z oliwek, olej z wiesiołka, awokado, nasiona, orzechy.
