Kosmetyki z zaburzaczami
Podstawą szczupłej sylwetki jest zdrowa zbalansowana dieta i dużo ruchu. Ale nie tylko. Chemikalia użyte w popularnych kosmetykach też mogą powodować tycie. Lekarze z nowojorskiej kliniki Mount Sinai Medical Center zbadali, że ftalany, które znajdziemy w przynajmniej 70 proc. kosmetykach dostępnych na rynku np. w szamponach i mydłach to substancje zaburzające naturalne funkcjonowanie układu hormonalnego. Powszechnie przyjętą definicją substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego, określanych w relacjach międzynarodowych po angielsku jako "endocrine disruptors" lub "endocrine disruptor chemicals", jest ta podana w raporcie Międzynarodowego Programu Bezpieczeństwa Chemicznego z 2002 roku. Endocrine disruptor (ED) to jakakolwiek egzogenna substancja lub mieszanina substancji, która zmienia funkcję lub funkcje układu endokrynnego, w następstwie czego powoduje skutki zdrowotne w nieuszkodzonym organizmie, lub w jego potomstwie, lub populacjach. Dla substancji charakteryzujących się takimi swoistymi właściwościami proponuje się w języku polskim nazwę "zaburzacz hormonalny" lub "zaburzacz endokrynny". Według amerykańskich lekarz jednym z takich zaburzaczy są ftalany.
Ftalany czyli co?
Wyróżniamy ftalan dibutylowy i dioktylowy. Najczęściej używany jest ftalan dietylowy, który m.in. wykorzystywany jest jako rozpuszczalnik czy skażalnik alkoholu etylowego (zgodnie z nowym rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 25 czerwca 2008 r w sprawie środków dopuszczonych do skażania alkoholu etylowego: Dz. U. Nr 120, poz. 776). Ftalany które są składnikiem lakierów do włosów i paznokci, szamponów i pianek do włosów, dezodorantów, kompozycji zapachowych, a także opakowań plastikowych mają szkodliwy wpływ na reprodukcję i rozwój potomstwa. Działają feminizująco na gruczoły płciowe u chłopców, których matki były narażone na działanie tych związków w przebiegu ciąży (zwłaszcza w III trymestrze). Skutkiem tego może być zmniejszenie spermatogenezy u dorosłych mężczyzn. U dziewcząt ftalany mogą być przyczyną wcześniejszego (przed ósmym rokiem życia) wystąpienia drugorzędowych cech płciowych. W Unii Europejskiej zabronione jest stosowanie w kosmetykach ftalanu dibutylu i ftalanu dietyloheksylu (w USA - nie), ale brak jest uregulowań na temat pozostałych ftalanów. Te które nadal są składnikami kosmetyków wpływają na pracę gruczołów i zaburzają gospodarkę hormonalna do tego stopnia, że powodują tycie. Bisfenol A, organiczny związek chemiczny z grupy fenoli, który znajdziemy w plastikowych opakowaniach na żywność (pudełka, butelki) to również zaburzacz endokrynny.
Kosmetyk jako zaburzacz hormonalny
Biuro do spraw Substancji Chemicznych to urząd centralny organu administracji rządowej. Zadaniem biura jest sprawowanie kontroli nad wprowadzaniem do obrotu produktów chemicznych. Biuro powstało jako konsekwencja dostosowania prawa polskiego dotyczącego obrotu i stosowania produktów chemicznych do odpowiedniego prawodawstwa Unii Europejskiej. Według reportu opublikowanego na oficjalnej stronie internetowej Biura do spraw Substancji Chemicznych szereg zmian zdrowotnych u ludzi o nieznanej etiologii, pojawiających się w określonych populacjach, podejrzewa się o związek przyczynowy ze środowiskowym narażeniem na chemikalia, które mogą wywoływać zaburzenia hormonalne. Podejrzewa się, że obniżenie jakości nasienia mężczyzn w krajach Europy Zachodniej, wzrost zaburzeń płodności ludzi, zmniejszenie odsetka noworodków płci męskiej rodzących się w niektórych populacjach ludzi, wzrost częstości zaburzeń rozwojowych układu rozrodczego mężczyzn, przedwczesne dojrzewanie płciowe dzieci mogą być wynikiem narażenia na substancje chemiczne zaburzające funkcjonowanie układu endokrynnego. Podejrzewa się, że niektóre substancje chemiczne powszechnie stosowane w produktach codziennego użytku i kosmetykach mogą wiązać się z receptorami hormonów endogennych lub w inny sposób zaburzać regulację hormonalną np. tak jak w przypadku ftalanów zawartych w kosmetykach powodować tycie. Doktor Maida Galvez, która brała udział w badaniach na temat wpływu ftalanów na tycie potwierdza, że chociaż ftalany nie przyczyniają się do szybkiego i nadmiernego tycia, to jednak na tyle mogą zaburzyć pracę hormonów, że spowodują niewielki przyrost wagi. Doktor Galvez zaleca, aby wybierać kosmetyki pozbawiona zapachu, nie zaszkodzą te z serii ekologicznych, które mają tylko naturalne składniki. Ważne jest aby dokładnie zapoznać się ze składem kosmetyków, a jeśli nie jest to jasne skontaktować się z producentem.
