Życie stawia nas w różnych sytuacjach. Czasami jesteśmy zmuszeni porzucić swoje pracownicze obowiązki i poświęcić się czemuś, co akurat wymaga naszej uwagi znacznie mocniej. Podjęcie decyzji o przejście na urlop bezpłatny nie jest dla nas obojętny. Zostajemy zwolnieni z dotychczasowych zobowiązań w zamian za dni wolne, które nie wliczamy w godziny pracy, które pozwalają nam na korzystanie z uprawnień pracowniczych. A co z ubezpieczeniem społecznym? Sprawa zaczyna się komplikować.
Okazuje się, że podczas gdy przebywamy na urlopie bezpłatnym, zostajemy pozbawieni wszelkich uprawnień pracowniczych. Kwestia ubezpieczenia społecznego wcale nie jest tu wyjątkiem. Szczegółowe przepisy dotyczące tej sprawy zostały uregulowane przez ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 13 ust.1 ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego zakończenia. Podczas urlopu bezpłatnego zostajemy niejako zawieszeni w stosunkach pracy, a co za tym idzie, przestaje nas obowiązywać konieczność podlegania ubezpieczeniu społecznemu.
Zgodnie z tym, w czasie trwania urlopu bezpłatnego możemy zaprzestać opłacania składek ZUS z tytułu zawartej umowy o pracę. Jednak nie możemy zapomnieć, że należy poinformować Zakład Ubezpieczeń Społecznych o przerwie w opłacaniu ubezpieczenia. Jesteśmy także wówczas zobligowani do składania comiesięcznych raportów imiennych do ZUS RSA, które dołączamy do deklaracji ZUS RSA. W sytuacji, w której bierzemy urlop bezpłatny w połowie miesiąca, pracodawca powinien złożyć raport ZUS RCA za daną osobę ubezpieczoną. Krok ten należy także zastosować podczas powrotu pracownika w trakcie trwania danego miesiąca.
Sytuacja wydaje się analogiczna jak w przypadku ubezpieczenia społecznego. Urlop bezpłatny zwalnia nas także z obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu. Pracodawca nie musi opłacać wówczas za pracownika składki zdrowotnej. Zgodnie z tym, co mówi ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, pracownik, który przebywa na urlopie bezpłatnym, traci prawo do uprawnień korzystania z ubezpieczenia zdrowotnego po upływie 30 dni od rozpoczęcia urlopu bezpłatnego. Po tym czasie pracownik tarci możliwość korzystania z opieki zdrowotnej bezpłatnie.