W Weekendzie przeczytałam bardzo interesujący wywiad Łukasza Knapa o pomyśle Raphaela Fellmera na życie bez pieniędzy. Raphael Fellmer uśmiecha się szeroko na każdym zdjęciu. Białe zęby świecą jak latarnie. Skoro od pięciu lat żyje bez pieniędzy, to skąd i jakim cudem utrzymuje taki zdrowy uśmiech? "Szczotka, pasta, kubek ciepła woda" - doskonale znamy słowa tej dziecięcej piosenki. No właśnie, tylko że tę pastę i szczotkę do zębów trzeba za coś kupić. Sęk w tym, że Raphael odrzuca pieniądze.
W przyrodzie istnieje wiele form współzależności miedzy organizmami. Funkcjonują doskonale od milionów lat. Bez pieniędzy, dodajmy. Na tyle dobrze, że sprytni ludzie przyswajają sobie odpowiednie i potrzebne im w danej chwili mechanizmy. Jeśli dobrze się przyjrzymy, to zobaczymy, że Raphael również doskonale pewne formy sobie przyswoił. "zdałem sobie sprawę, że ludzie z natury są dobrzy. Przebyliśmy pół świata i zawsze po drodze znajdowaliśmy kogoś, kto był życzliwy i chciał nam pomóc, dzielił się jedzeniem, dachem nad głową i wszystkim, co miał." Ten sposób funkcjonowania idealnie pasuje do ... pasożytnictwa . Dokładnie, bowiem pasożytnictwo to nic innego niż forma antagonistycznego współżycia dwóch organizmów, z których jeden czerpie korzyści ze związku, a drugi ponosi straty.
Z kolei podczas podróży statkiem do Meksyku Raphael wykorzystał bardziej uczciwy mechanizm - protokooperację , czyli wzajemne oddziaływanie polegające na współpracy dwóch organizmów, z których każdy odnosi korzyści, lecz może żyć oddzielnie. Kapitan pozwolił naszemu bohaterowi płynąć statkiem w zamian z pracę na pokładzie. W świecie ludzi protokooperację można podciągnąć pod barter - czyli bezgotówkową wymianę towarów na towary bądź usługi. To bardzo stare rozwiązanie, które pochodzi jeszcze z czasów, gdy nikt pieniądza nie wymyślił. Jaskiniowcy jakoś sobie radzili i wymieniali futra na porządnie naostrzone groty strzał, ale wraz z rozwojem cywilizacji potrzebne było bardziej uniwersalne narzędzie dzięki, któremu łatwiej można było wymieniać towary na usługi. Wynalezienie monet przypisuje się Fenicjanom. Stało się to prawdopodobnie w VII w. p.n.e. I od tamtego czasu pieniądz robi zawrotną karierę.
Zło w czystej postaci Zło w czystej postaci /fot. Magda Acer
Zło w czystej postaci /fot. Magda Acer
Bohater wywiadu ma dość galopującego konsumpcjonizmu i opętania na punkcie pieniędzy, dlatego z nich rezygnuje, nie chcąc wpaść w niewolę mamony. "Mało kto się do tego przyzna, ale zarabianie pieniędzy jest dla wielu najważniejszym celem w życiu. Pieniądze dają dziś ogromne możliwości, ale przede wszystkim budują złudzenia i fałszywą wiarę, że zapewnią nam poczucie bezpieczeństwa. Nic bardziej mylnego. Ludzie codziennie sprawdzają stan swojego konta, jakby miało to określić sens ich bycia na Ziemi." Być może są tacy, którzy sprawdzają stan konta nawet kilka razy dziennie. Choć ja i większość moich znajomych zarabiamy pieniądze nie dla potrzeby ich posiadania, lecz dla możliwości wykorzystania ich do życia, dla przyjemności, do realizacji własnych marzeń. Posiadanie i konsumowanie nie jest złe samo w sobie, jest naturalnym elementem ludzkiego życia. Niezdrowy jest z brak umiaru i chciwość. Podobnie jest z pieniędzmi, które nie posiadają cech osobowości, więc nie mogą być złe ani dobre. Dają możliwości i ułatwiają nam życie.
Przyznaję, że drażni mnie nieco utopijna wizja świata bez pieniędzy prezentowana przez tego młodego człowieka. Choć zgadzam się, że nadmierny konsumpcjonizm rozbudzony sztucznie przez wielkie korporacje prowadzi do powolnej zagłady naszej planety. Kupujemy za dużo i za często, produkując przy tym ogromne ilości odpadów. Popyt nakręca podaż. I niestety jest to podaż produktów o coraz niższej jakości.
Jest jednak jedna rzecz, która bardzo mi się podoba w tym co robi Raphael - chodzi o serwis społecznościowy służący do odzyskiwania z supermarketów, sklepów i od dostawców niewykorzystanej żywności i przekazywanie jej potrzebującym. To jest naprawdę super pomył. Myślę, że w Polsce mógłby się doskonale sprawdzić - tym bardziej że mamy wiele osób, których nie stać na porządny posiłek. Pomijam już aspekty etyczne związane z szacunkiem do jedzenia i racjonalnym gospodarowaniem zasobami nawet w takiej mikroskali jaką są zakupy spożywcze.
Mimo wszystko trudno mi uwierzyć w to, że on faktycznie przez pięć lat nie wydał ani grosza. Ponadto zabrakło mi w tym wywiadzie pytań o to w jaki sposób rodzina Raphaela radzi sobie z kwestią opieki zdrowotnej, która przecież nie jest darmowa. A może oni nie chorują? Może ich dzieci są genetycznie doskonałe i nie potrzebują leków. Zabrakło mi też wypowiedzi żony Raphaela. Jak jej i dzieciom żyje się w takim związku. Czy taki hipisowski etos rzeczywiście sprawdza się w codziennym życiu? W jaki sposób rodzice tłumaczą dzieciom, że nie kupią im nowej zabawki? Że w ogóle nie kupią im żadnej zabawki ani w ogóle niczego.
Wasza Korespondentka z Wydziału Odzyskiwania Zdrowego Rozsądku
