S± tacy ludzie, którzy ze s³odyczy najbardziej lubi± tatar wo³owy, a z tortów to ewentualnie ten szwedzki ¶ledziowy . S± i tacy, którzy ¶wiadomie nie jedz± przystawek i zupy, bo czekaj± na podwójny (¿eby tylko) deser. Jedni nie s³odz± kawy ani herbaty, inni nie wyobra¿aj± sobie ¿ycia bez czterech ³y¿eczek cukru w fili¿ance. Czy te wybory smakowe wp³ywaj± na zachowania i osobowo¶æ ? Podobno tak.
Piszê podobno, bo badania, do których dotar³am (odno¶niki znajdziecie poni¿ej) wcale nie operuj± na czystych smakach. Czekolada nie jest przecie¿ wyznacznikiem smaku s³odkiego, bo oprócz cukru jest w niej t³uszcz i kakao. Kawa to nie gorzki w czystej postaci i w dodatku jest tam czynna substancja narkotyczna - kofeina. Naukowcy zbadali jeszcze jedno upodobanie - do potraw pikantnych. Jako taki smak pikantny nie jest wyró¿niany w¶ród smaków podstawowych, którymi s±: s³odki, gorzki, s³ony, kwa¶ny i umami . Za to, ¿e danie jest ostre najczê¶ciej odpowiada kapsaicyna - jeden z alkaloidów, zawarty na przyk³ad w papryczce chilli. Kapsaicyna powoduje, ¿e receptory bólu s± podra¿nione, a my odczuwamy pieczenie, ból i ciep³o jednocze¶nie. Nie jest to konkretny smak wyczuwany przez kubki smakowe tylko odczucie. A jednak naukowcy jako¶ próbuj± dotrzeæ do sedna i powi±zaæ osobowo¶æ z upodobaniami smakowymi.
S³odki z ciebie cz³owiek
Okazuje siê, ¿e osoby, które preferuj± czekoladê, s± bardziej sk³onne do pomocy bli¼nim . Badanie przeprowadzono na 55 studentach - gdzie¿by indziej ni¿ w USA. Ankieta wykaza³a, ¿e s³odki jest ulubionym smakiem osób ugodowych, chêtnych do dzia³ania w grupie, pomocnych i wspó³czuj±cych. Sama s³odycz. O bobasach mawia siê, ¿e to takie s³odziaczki. Rzeczywi¶cie g³ównym smakiem dostarczanym we wczesnym niemowlêctwie jest s³odkie od laktozy mleko i ten smak dzieci najbardziej lubi±. Niestety trudno zbadaæ zachowania bobasów, bo na razie siê dopiero ucz± i trudno okre¶liæ ich intencje. Nie zmienia to faktu, ¿e s³odki smak uwa¿any jest za "smak bezpieczeñstwa" .
Pulpa a la galega Fot. A.U.
Randkê zaliczam do tych z serii - pe³na przygód. Fot. A.U.
Pikantne rozmowy? Ostre dziewczyny?
Okazuje siê, ¿e ludzie lubi±cy ostre potrawy maj± sk³onno¶æ do zachowañ ryzykownych . Osoby o takich upodobaniach kulinarnych wykazuj± wiêksz± chêæ do prze¿ywania przygód, poznawania nowych ludzi i doznañ zmys³owych. Ale co ciekawe, nie ka¿dy rodzaj pikanterii jest tym samym dla "ostrych" osób. Choæ mechanizm dzia³ania jest podobny, to pieczenie wywo³ane przez meksykañskie chilli niekoniecznie bêdzie lubiane przez tych, którzy lubi± imbirowe, a mo¿e nazwijmy je azjatyckie, smaki. Jedno jest pewne - ostrolubni podejmuj± chêtnie ryzyko kulinarnych doznañ. Co do hazardu, niebezpiecznych zachowañ i sportów ekstremalnych nie ma jednoznacznej opinii. Nie ka¿dy ch³opak lubi±cy sobie polaæ kanapkê sosem tabasco, zaraz bêdzie wspina³ siê bez zabezpieczenia, ale to mo¿e byæ pocz±tek wspania³ej przyja¼ni.
Zgorzknia³a? Znacznie gorzej!
Gdy chcesz powiedzieæ, ¿e od tej kawy (piwa, selera, cykorii, toniku i rzodkiewki) kto¶ mo¿e staæ siê zgorzknia³y, w gruncie rzeczy dobrze mu ¿yczysz. To naj³agodniejsze, co mo¿e siê przytrafiæ w tym przypadku. Upodobanie do gorzkiego smaku mo¿e ¶wiadczyæ o sk³onno¶ciach psychopatycznych. Osoby, które z upodobaniem zajadaj± siê gorzkimi potrawami, s± - wed³ug badañ austriackich naukowców - sk³onne do wyra¿ania wrogich cech osobowo¶ci, codziennego sadyzmu i agresji. W stosunku do innych smaków, w¶ród zwolenników gorzkiego jest najwiêksza ilo¶æ potencjalnych psychopatów. Wiêc je¶li na pierwsza randkê pójdziecie do cukierni, a ch³opak nie pos³odzi³ kawy ani nie zjad³ ¿adnej pralinki - uciekaj!
Kawa i pralinka Fot. A.U.
To w koñcu jestem s³odka czy sadystyczna? Fot. A.U
S³ony czyli normalny?
Smak s³ony jako¶ nie wzbudzi³ wiêkszych sensacji. Co prawda w literaturze sól powoduje przeja¶nienia umys³u ("Prowad¼ swój p³ug przez ko¶ci umar³ych" ), w garnku podbija inne smaki, ale sól nazywaj± bia³± ¶mierci± i spo¿ywana w nadmiarze niew±tpliwie podnosi ci¶nienie. W badaniu na temat smaków s³ony (w postaci krakersów) by³ przeciwwag± dla s³odkiego. Nie ma dowodów na to, ¿e upodobanie smaku s³onego wp³ywa na jakiekolwiek konkretne zachowania. Neutralny? Ca³kiem normalny? Byæ mo¿e.
Umami czyli smak roso³u
Umami (lub umame) to smak wyodrêbniony i nazwany dopiero w 2000 roku. To smak bulionu, miêsa, roso³u. Mo¿na go nazwaæ t³ustym albo smakiem orzecha w³oskiego, dla niektórych jest to pomieszanie wszystkich smaków, a dla innych to glutaminian sodu. W ka¿dym razie do tej pory, po 15 latach, smak umami jest niezbadany na tyle, aby mo¿na by³o powiedzieæ cokolwiek o jego mi³o¶nikach. Tajemnicza osobowo¶æ, niezbadana i bardzo interesuj±ca.
A tak zupe³nie na powa¿nie - trzeba te wszystkie badania potraktowaæ z przymru¿eniem oka. Niejeden kawosz uwielbia te¿ p±czki, jest uosobieniem dobra i mi³o¶ci, a na kolacjê chêtnie wci±gnie makaron azjatycki na ostro.
