Zespół Jelita Drażliwego, nazywany też Zespołem Jelita Nadwrażliwego lub Wrażliwego, niewątpliwie można uznać za chorobę cywilizacyjną. Wraz z rozwojem nowych technologii, choćby w zakresie produkcji żywności, a zwłaszcza zmianami trybu życia, zwiększyła się częstotliwość zachorowań. To dość powszechna wiedza, że w brzuchu nam się nieraz przelewa i coś boli, bo spożywamy produkty kiepskiej jakości, w pośpiechu, a w dodatku dobija nas powszechny stres. W tych wszystkich czynnikach upatruje się źródeł IBS.
IBS czy może coś innego?
Każdego z nas czasem boli brzuch i zwykle nie ma się czym martwić. Zazwyczaj wiemy, skąd dolegliwość się wzięła i często sama mija. A jednak w wielu sytuacjach bólu brzucha, uważanego za podstawowy objaw IBS, nie wolno lekceważyć. Może być spowodowany szeregiem chorób narządów wewnętrznych (żołądka, wątroby, trzustki etc.), problemami uogólnionymi (grypa, inne infekcje), zaburzeniami hormonalnymi, nietolerancjami pokarmowymi… Jeśli ma charakter przewlekły, nawracający czy ostry, powinien obejrzeć cię lekarz. Niejednokrotnie ból brzucha wymaga pogłębionej diagnostyki i leczenia specjalistycznego.
Nie inaczej jest z kolejną typową przypadłością związaną z IBS – zaburzeniami rytmu wypróżnień, nieprawidłowościami konsystencji stolca. Biegunki, zaparcia lub naprzemienne występowanie biegunek i zaparć – to poważniejsza sprawa. Zbyt luźne stolce są nie tylko krępujące. Sprzyjają utracie cennych składników odżywczych, osłabiają organizm, ograniczają naszą codzienną aktywność. Jeśli po każdym posiłku pędzisz do toalety, trudno zdecydować się nawet na kolację u przyjaciół, a co dopiero biznesowy lunch. Zaparcia wiążą się z gazami, wzdęciami, fizycznym bólem… Co ważne – biegunki i zaparcia mogą oznaczać poważne schorzenia.
Zatem – jeśli masz objawy Zespołu Jelita Drażliwego, chociaż to częsta przypadłość, szczególnie u młodych kobiet – trzeba skonsultować się z lekarzem, a na diagnozę trochę poczekać. Wiesz już na pewno, że to IBS? Warto wiedzieć, skąd wziął się problem. To zawsze pomocne w leczeniu.
Zespół Jelita Drażliwego – możliwe przyczyny
Nie wiemy na pewno, skąd bierze się IBS. Prawdopodobnie przyczyn jest co najmniej kilka, a u osób, które doświadczają szczególnie nasilonych objawów, mogło dojść do kumulacji różnych czynników.
Wśród najczęściej wymienianych przyczyn podaje się:
- poinfekcyjny Zespół Jelita Nadwrażliwego - problem rozwija się po przebyciu ostrego, infekcyjnego zapalenia żołądka lub jelit. W przypadku postaci IBS biegunkowej lub mieszanej zdecydowana większość pacjentów w wywiadzie zgłasza przejście takiej infekcji, po której objawy nie ustąpiły, chociaż sam stan zapalny został wyleczony,
- nadaktywność układu immunologicznego (odpornościowego) – proces podobny, jak w chorobach autoagresyjnych, alergiach i nietolerancjach pokarmowych,
- zaburzenia funkcji bariery jelitowej, spowodowane na przykład nadmiernym wydzielaniem serotoniny czy histaminy,
- przewlekły stres, odpowiedzialny choćby za wydzielanie w nadmiarze hormonów sprzyjających zaburzeniom układu pokarmowego (np. kortyzol, adrenalina),
- zła współpraca na linii mózg-jelita, która może skutkować nadwrażliwością układu pokarmowego. Uważa się, że jest uwarunkowana genetycznie i wiąże się z modyfikacją genów odpowiedzialnych za regulację układu serotoninergicznego. Serotoninę, nieprzypadkowo nazywaną hormonem szczęścia, kojarzymy przede wszystkim z układem nerwowym. Tymczasem jest produkowana głównie w błonie śluzowej jelit. Zbyt wysoki poziom serotoniny lub nieprawidłowe przekazywanie sygnałów przez ten neuroprzekaźnik objawiać się może nie tylko dolegliwościami układu trawiennego, ale też zaburzeniami układu nerwowego, układu krążenia itd. Nadmiar serotoniny prowadzi choćby do nadmiernego pobudzenia receptorów 5-HT2A, co z kolei skutkuje rozwojem Zespołu Jelita Drażliwego,*
- nieprawidłowa flora bakteryjna jelit, która może być skutkiem długotrwałej antybiotykoterapii. W jej wyniku w jelitach mogą zachodzić niekorzystne zmiany jakościowe (nieprawidłowe proporcje między różnymi szczepami bakteryjnymi) i ilościowe. Niejednokrotnie znacząco ubywa dobrych bakterii rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, co może prowadzić do wzrostu populacji niekorzystnych bakterii rodzaju Streptococcus, Escherichia coli, Clostridium spp. Pięciokrotnie wzrasta ryzyko SIBO, czyli nieprawidłowości polegającej na nadmiernej kolonizacji bakterii w jelicie cienkim. Uważa się, że nawet do 85 proc. pacjentów z Zespołem Jelita Drażliwego może mieć także SIBO.**
Jakie to ma znaczenie?
Przy złożonym problemie zdrowotnym leczenie zwykle jest utrudnione, skomplikowane i wymaga cierpliwości. Generalnie trzeba obserwować swój organizm i unikać wszelkich sytuacji, które sprzyjają zaostrzeniom objawów. Wskazana jest też modyfikacja diety, chociaż wielu pacjentów pierwotnie nie upatruje w niej przyczyny kłopotów. Pacjenci obserwują też poprawę dzięki probiotykom czy diecie FODMAP, opartej głównie na eliminacji cukrów łatwo fermentujących (najczęściej cukry proste). Najpewniej służy przede wszystkim tym pacjentom, u których dominującą przyczyną są nietolerancje pokarmowe czy zaburzenia flory bakteryjnej jelit. Pomocne bywa wzbogacenie diety w źródła rozpuszczalnego błonnika - produkty owsiane i jęczmienne, jabłka, cytrusy, rośliny strączkowe, siemię lniane, orzechy. U osób, które uskarżają się na stresujący tryb życia, wskazana bywa pomoc psychologiczna, czasem farmakoterapia w tym zakresie.
Wsparcia możesz też szukać w aptece. Przykładowo: Doppelherz® med Na drażliwe jelita to wyrób medyczny wskazany do leczenia Zespołu Jelita Drażliwego (IBS), charakteryzującego się bólem, obrzękiem, wzdęciami i dyskomfortem w jamie brzusznej, związanymi lub nie ze zmianą wyglądu stolca oraz zmianą rytmu wypróżnień (zaparcia, biegunki lub ich naprzemienne występowanie). Poprzez mechaniczne działanie ochronne współdziała z błoną śluzową jelit, tworząc mukoadhezyjny film, który chroni błonę śluzową przed kontaktem z substancjami drażniącymi, a jednocześnie pomaga usunąć niebezpieczne substancje, zapobiegając ich wchłanianiu. Poprzez mechanizm typu fizycznego pomaga absorbować gazy jelitowe, zmniejszając tym samym typowe dolegliwości Zespołu Jelita Drażliwego
* Agnieszka Stępień, Ewa Walecka-Kapica, Aleksandra Błońska, Grażyna Klupińska, Zakład Żywienia Klinicznego i Diagnostyki Gastroenterologicznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, "Rola tryptofanu i serotoniny w patogenezie i leczeniu zespołu jelita nadwrażliwego", Folia Medica Lodziensia, 2014, 41/2:139-15.
** Krystian Adrych, Katedra i Klinika Gastroenterologii i Hepatologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego: "Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych", "Varia Medica" 2019, tom 3, nr 2, strony 89-95, https://journals.viamedica.pl/varia_medica/article/view/64686, data dostępu: 13.05.23
Podmiot prowadzący reklamę: Queisser Pharma Poland Sp. z o.o., ul. Domaniewska 39, 02-672 Warszawa, Polska
Producent: Labomar S. p. A., Via N. Sauro, n.35/l, Istrana (TV), Włochy
Materiał promocyjny marki Doppelherz.
