ósmy dzień miesiąca

Trzy lata temu kupiliśmy kultowy magazyn "Twój Weekend", by go zamknąć. Chcieliśmy pokazać, że czas skończyć z narracją, w której kobiety są przedmiotami, a nie - podmiotami. Od tego czasu co miesiąc publikowaliśmy odcinki cyklu "Ósmy dzień miesiąca". Dziś się z nim żegnamy.

"Słabo rodzisz", "nie pani pierwsza, nie ostatnia", "nawet z takich małych piersi cieknie mleko" - to słowa, które wciąż padają na salach porodowych w Polsce. Pandemia przyniosła nowe problemy w opiece okołoporodowej - odczuwalne i przez pacjentki, i przez personel. Niektóre położne o realiach pracy mówią wprost: "Nie ma żadnych procedur, wszystkie byłyśmy chore", "to jest nie do opisania".

Stowarzyszenia od początku ostrzegały, że skutki orzeczenia TK ws. aborcji będą tragiczne. Temat powrócił z całą mocą niemal rok później, gdy poinformowano o śmierci 30-letniej Izabeli. - U nas na piedestale stawia się płód z wadami, a gdzie tam kobieta, gdzie tam jej dzieci i cała rodzina. Politycy mówią, żeby nie wykorzystywać tej sprawy do celów politycznych. Że ustawa jest niby dobra. Że się zdarzyło, bo się zdarza. A mogłoby się po prostu nie zdarzać. I ja się boję, że to nie skończy się na tym jednym przypadku - mówi w rozmowie z Gazeta.pl lekarz ginekolog.

- Psychiatra rzeczywiście może wypisać zaświadczenie o stanie zdrowia, ale ostatecznie o wykonaniu aborcji decyduje ginekolog - mówi w rozmowie z Gazeta.pl Natalia Broniarczyk, współzałożycielka Aborcyjnego Dream Teamu. Nie wszyscy uprawnieni lekarze chcą wystawiać takie zaświadczenia, wielu nie chce ich respektować. Ale z pomocą przychodzą organizacje takie jak Federacja Na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny. - Warto zwrócić się do nas, do Federacji. My na co dzień koordynujemy pomoc i kontaktujemy pacjentki z lekarzami, którzy oceniają, jak kontynuowanie ciąży z nieodwracalnymi wadami płodu wpływa na jej zdrowie psychiczne. I wskazujemy szpitale, które respektują zaświadczenia - mówi prawniczka Federacji, Kamila Ferenc.

Były prokuratorkami, sędziami, policjantkami, wykładowczyniami, dziennikarkami i krykiecistkami. Gdy tylko im to umożliwiono, w 2001 roku tłumnie poszły na studia. Po dojściu talibów do władzy afgańskim kobietom ponownie zawalił się świat. Z kraju docierają kolejne relacje o szkołach i uniwersytetach, które zamykają swoje drzwi dla dziewcząt. Kobietom nakazano siedzenie w domach. Niektóre - ryzykując życiem - wychodzą na ulice, by zaprotestować. - Musimy walczyć o nasze prawa - mówią.

Katarzyna Kozłowska mówi, że armia dała jej siłę. Po ponad 20 latach służby podjęła jednak trudną decyzję, żeby odejść z wojska. Dziś jako prezeska fundacji #SayStop pomaga osobom, które doświadczyły w służbach mundurowych mobbingu i molestowania seksualnego. - Boli mnie to, że wiele kobiet umywa ręce i odpowiada często pytaniem: A nas to dotyczy? Czy to coś zmieni? I wtedy rośnie we mnie gniew, że kobieta kobiecie potrafi tak odpowiedzieć, że zamyka się na problemy innych, jakby nie wiedziała, że w piekle jest specjalne miejsce dla kobiet, które sobie nie pomagają - opowiada Kozłowska.

- Nagonka za strony prawicy jest oczywista, ale kiedy ci, którzy powinni być sojusznikami, też są przeciw tobie, może wysiąść psychika - mówi Ali, osoba niebinarna i aktywistyczna. Wtóruje jej Ola Kluczyk, pracownica seksualna. Opowiadają, jak ich problemy są wymazywane z przestrzeni publicznej i dlaczego nawet w lewicowych środowiskach spotykają się z niezrozumieniem i wykluczeniem.

Media powinny ją przeprosić - to jedna z opinii, która najczęściej pojawiały się po premierze filmu dokumentalnego o Britney Spears. I nie tylko ją. Tabloidy zwłaszcza, ale również magazyny opiniotwórcze przez lata krytykowały, śledziły, zawstydzały, oceniały i poddawały ostracyzmowi wiele znanych kobiet. W oddali jawi się jednak zmierzch tych czasów.

- Za granicą jest normalne, że do dominy się umawia na wizytę parę dni wcześniej. W Polsce klienci dzwonią głównie, jak się upiją i im się "zachce". Niewyedukowani klienci potrafią nawet zadzwonić o drugiej w nocy, że będą za pół godziny. My tak nie pracujemy. To koszmarny brak znajomości zasad, elegancji i brak szacunku do naszej pracy oraz nas jako ludzi - mówi Magda* - domina i aktywistka, która działa na rzecz praw osób pracujących seksualnie w Polsce.

- Jak byłam w piątym czy szóstym miesiącu ciąży, byłam na nabożeństwie ekumenicznym, siedzieliśmy z innymi duchownymi w rzędzie i zrobiono nam zdjęcie. Muszę powiedzieć, że mój brzuch był na nim najmniejszy - wspomina ks. Monika Zuber, pastorka w parafiach w Starych Juchach i Ełku.

Rocznie w Polsce dochodzi do dwóch lub trzech legalnych aborcji ciąży powstałych w wyniku gwałtu. Tymczasem organizacje kobiece informują, że rocznie dochodzi do ok. 30 tys. gwałtów, a to znaczy, że niechcianych ciąż jest znacznie więcej. - Proszę sobie wyobrazić, co może czuć taka kobieta. Nie dość, że jest przerażona, nie dość, że musi sobie poradzić z ciążą po gwałcie, to jeszcze boi się, że będzie musiała urodzić dziecko gwałciciela. A państwo jej nie pomaga, tylko chce, żeby była wtórnie wiktymizowana, przechodziła przez całe piekło procedur prawnych, żeby dać sobie szansę na przerwanie ciąży w szpitalu, bezpiecznie - mówi w rozmowie z Kobieta Gazeta.pl Kamila Ferenc z Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny.

W Polsce kobiety wciąż są bardzo słabo widoczne w przestrzeni miejskiej - w każdym mieście średnio tylko kilka procent ulic nosi nazwy na ich cześć, a zwiększenie liczby patronek to procedura bardzo żmudna. Widać jednak zmiany. Na fali Strajku Kobiet w wielu miastach powstają ronda Praw Kobiet, popularność zyskują także inicjatywy mające wprowadzić swojego rodzaju parytety w nadawaniu ulicom nowych patronatów. Nie chodzi o przedkładanie płci nad zasługi, a o docenienie kobiet, które w przestrzeni publicznej przez setki lat zaistnieć zwyczajnie nie mogły. Skąd tak mało patronek?

Zakaz aborcji - choć może się tak wydawać - dotyczy nie tylko kobiet. Brak możliwości przerwania ciąży to problem wszystkich osób z macicami, a więc też wielu trans mężczyzn i osób niebinarnych. Tymczasem część z nich, gdy upomina się o inkluzywność, słyszy, że szkodzi protestom przeciwko decyzji Trybunału Konstytucyjnego. - Wymazując osoby trans i niebinarne z dyskusji o aborcji, tylko pogłębiacie naszą samotność - argumentują.

- Wierzę mocno w to, że kiedyś uda się nam wywalczyć taką Polskę, w której każdy czułby się bezpiecznie. Nigdy natomiast nie będę w stanie zrozumieć tego, co kierowało tymi, którzy są za to odpowiedzialni - mówi 16-letnia Natalia. - Jestem w ciąży i czas decyzji Trybunału zbiegł się z czasem wykonywania przeze mnie badań prenatalnych i oczekiwania na wyniki. To był koszmar - dodaje Marta. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji sprawiło, że na ulice polskich miast wyszły tysiące Polek. I nie składają broni, choć po raz kolejny władza chce udawać, że ich nie słyszy.

"Nie boję się wysokości, widziałaś moje buty?" - mówiła Carrie Bradshaw, bohaterka serialu "Seks w wielkim mieście", dla której szpilki na ekstremalnym obcasie od Manolo Blahnika były nie tylko przedmiotem pożądania, lecz także narzędziem do tego, aby "każdy krok był przyjemnością". Bo przecież "każda z nas powinna mieć wyjątkowe buty, żeby radośniej kroczyć przez życie". Ostatnio szpilki znów rozgrzały publiczną debatę. Czy są symbolem kobiecości? Dodają pewności siebie? A może są symbolem opresji?

Pamiętacie jeszcze, jak wyglądały wakacje przed COVID-em? Pamiętacie, z jakim podekscytowaniem się do nich szykowałyśmy? Jak planowałyśmy wyjazdy, wyciągałyśmy z dna szafy letnie sukienki, ćwiczyłyśmy z Chodakowską, biegałyśmy na wosk i pedicure...

W lipcu przedstawiciele rządu poinformowali, że rozważają wypowiedzenie konwencji stambulskiej - międzynarodowego dokumentu, w którym spisano zasady przeciwdziałania przemocy wobec kobiet. Minister Zbigniew Ziobro stwierdził, że dokument "uderza w tradycyjne wartości" i zagraża rodzinie, a poseł Kamil Bortniczuk - że konwencja "jest dla dziczy". Co polskiej prawicy przeszkadza w dokumencie i dlaczego część polityków chciałaby, żeby w Polsce "brudy prano w domu"?

Feministki niestrudzenie powtarzają, że od lat dziewięćdziesiątych w dziedzinie praw reprodukcyjnych w Polsce kręcimy się w miejscu. Krok do przodu, dwa do tyłu, mobilizacja, protest i znowu mały krok w przód. Ostatnio wokół tematu prawa do aborcji napięcie znowu znacząco wzrosło. Dostęp do legalnego przerywania ciąży - i tak ograniczony do trzech zapisanych w ustawie przypadków - jest w naszym kraju coraz bardziej zagrożony.

- Pracy w zasadzie nie mam od 11 marca. Ludzie siedzą w domach, odwoływali sprzątanie ze strachu - mówi Maria z Ukrainy, która mieszka w Polsce od trzynastu lat.

Ponad rok temu kupiliśmy i symbolicznie zamknęliśmy "Twój Weekend". Chcieliśmy pokazać, że najwyższy czas skończyć z narracją uprzedmiotawiającą kobiety. Dziś pytamy bohaterki naszego projektu - a jest ich naprawdę wiele! - o najważniejsze dla nich wydarzenia ostatnich 12 miesięcy i to, co się zmieniło w sytuacji kobiet od marca ubiegłego roku.

Dzień Kobiet to świetna okazja, aby podsumować, co udało się osiągnąć kobietom przez ostatni rok. A udało się niemało.

W tym roku Amerykańska Akademia Filmowa poczyniła pewien postęp, jeśli chodzi o dywersyfikację grona wyróżnionych: w kategoriach nieaktorskich nominowała do Oscarów łącznie 56 kobiet, co daje rezultat o pięć punktów procentowych wyższy niż rok temu. To jednak zaledwie kropla w ogromnym morzu.

Co w konstrukcji bohaterek "Wiedźmina" Netfliksa wyszło, a co nie? Jak twórcy serialu wykorzystali potencjał postaci Yennefer i Ciri? Co chciałybyśmy zobaczyć w kolejnych sezonach adaptacji powieści Sapkowskiego? O postaciach kobiecych w "Wiedźminie" Netfliksa rozmawiają cztery redaktorki - Marta Korycka, Justyna Bryczkowska i Maja Piskadło z serwisu Kultura.gazeta.pl oraz Magdalena Rudnik, wydawczyni strony głównej Gazeta.pl.

Temat ubóstwa menstruacyjnego i tak zwanego "tampon tax" nie jest nowy ani u nas, ani na świecie, jednak dopiero w ostatnich tygodniach przebił się do głównego nurtu dyskusji w polskich mediach społecznościowych. Znienacka pojawiło się mnóstwo "specjalistów" od menstruacji.

Pani poseł czy posłanka? Pani chirurg czy chirurżka? Pani prezydent, a może prezydentka? Narodowy spór o feminatywy, czyli żeńskie odpowiedniki rzeczowników rodzaju męskiego trwa w najlepsze. Choć formy te były powszechnie używane w dwudziestoleciu międzywojennym i wówczas nikogo nie dziwiła architektka czy mówczyni, dziś wyszły z powszechnego użycia i wielu uwierają. Ale dwadzieścia posłanek Lewicy nie chce być nazywanych paniami poseł. Pismo wystosowane przez nie do szefowej Kancelarii Sejmu sprawiło, że dyskusja na temat feminatywów znów rozgorzała.

Niektórzy mówią, że pilotka czy dyplomatka to nie są ludzie, tylko przedmioty, że pilotka to nie kobieta, która siedzi za sterem samolotu albo pilotuje wycieczkę, tylko czapka. I że dyplomatka to teczka, a nie kobieta zajmująca się dyplomacją. Tymczasem słowo "pilotka" może określać zarówno czapkę, jak i osobę. W każdym języku występuje wieloznaczność i to kontekst wskazuje na sens słowa. Rozmawiamy o tym z językoznawczynią, dr hab. Katarzyną Kłosińską.

42 proc. kandydatów na posłów w tegorocznych wyborach parlamentarnych to kobiety - wynika z danych Państwowej Komisji Wyborczej. Statystyki wypadają jednak gorzej pod względem liderów list. Tylko co piąta "jedynka" przypadła kobiecie. Ok. 28 proc. posłów to kobiety.

Niewielkie zmiany w prawie pracy mają spowodować wyraźną poprawę sytuacji pracowników. Ci, którzy czują się nękani lub dyskryminowani przez pracodawców, mogą od 7 września skuteczniej domagać się sprawiedliwości. Polskim przepisom wciąż jednak daleko do doskonałości.

- Odkąd posłałam synka do żłobka, gdzie zaczął częściej chorować, pojawiały mi się myśli w głowie, że zaczynam być niewygodną pracowniczką - matką z małym dzieckiem, bez babci czy dziadka, którzy mogliby się zająć wnukiem - mówi zwolniona z pracy kobieta. - Nigdy nie usłyszałam zastrzeżeń co do mojej pracy. Jest mi wstyd, no bo z jakiego innego powodu zwalnia się dziś ludzi, skoro mówi się, że mamy rynek pracownika.

Ich nagrody za zwycięstwo były o połowę niższe od tych, które polscy piłkarze otrzymali po odpadnięciu z fazy grupowej męskich mistrzostw. Zarabiają niecałe 40 proc. tego, co ich znacznie mniej utytułowani koledzy w tej samej federacji. Nienawidzi ich prezydent, ale są idolkami małych dziewczynek. Amerykańskie piłkarki walczą o równouprawnienie.